Τζούλιαν Φέλοους "Μπελγκρέιβια", εκδ. Κλειδάριθμος 2016

Για όσους αρέσει το είδος (αγγλική λογοτεχνία, χρονικά τοποθετημένη στην έναρξη της βικτωριανής περιόδου), ένα θαυμάσιο μυθιστόρημα, τόσο με πρόσωπα που ανήκουν στην αριστοκρατία και έλκουν από την καταγωγή τους ένα είδος "ανωτερότητας" που δεν τους επιτρέπει να συναναστρέφονται κοινωνικά με τις κατώτερες (πάντα κατά την κρίση τους και βάσει του δικού τους κώδικα συμπεριφοράς) "τάξεις" όσο και με πρόσωπα που χάρη στη δυνατή και αποφασιστική τους προσωπικότητα, προσπαθούν με τις δικές τους δυνάμεις και με τα αποτελέσματα της εργασίας τους να καταστούν μέλη, αυτής της ιδιότυπης μικρής και κλειστής κοινωνίας των ευγενών. 

Αν η τηλεοπτική σειρά του Ντάουντον Αμπει, ήταν εξαιρετική για το είδος της (και οι Βρετανοί είναι μοναδικοί στην απόδοση και στην αναπαράσταση των κοινωνικών στερεοτύπων, που καθορίζουν τις ζωές τους επί αιώνες), η "Μπελγκρέιβια" του Φέλοους είναι στον αντίποδα, η ιδανική μυθιστορία, με διαφορά εκατό ετών από τον "Πύργο" (αν και η Λαίδη Μπρόκενχερστ μπορεί άριστα να θεωρηθεί προπομπός της τηλεοπτικής Λαίδης Βάιολετ, με την ψυχραιμία και το απαραίτητο αγγλικό στυλ της). 

Ξεκινώντας από ένα γεγονός, το οποίο πολύ σοφά δεν περιγράφεται στο οπισθόφυλλο, αν και υπονοείται, η αφήγηση δεν εξαντλείται στην ιστορία της Σοφίας, στις συνέπειές της και στην κατάληξή της, αλλά παρουσιάζει με έναν μοναδικό τρόπο, τη διαστρωμάτωση της βρετανικής κοινωνίας, στο απόγειο της ακμής της, την εποχή της βιομηχανοποίησης που αμβλύνει τις διαφορές (αφού το χρήμα ήταν και είναι πάντα κινητήριος δύναμη), με τις αντιθέσεις της στις προνομιούχες περιοχές της πόλης όπου σε ένα περίκλειστο περιβάλλον, κυριαρχεί η αριστοκρατία, με τους τίτλους, τις μεγάλες γαιοκτησίες, τις σχέσεις που διακρίνονται από επιφυλακτικότητα, προσήλωση στους εθιμικούς κανόνες και υποκρισία, και στις αναπτυσσόμενες συνεχώς, χάρη στους εμπόρους της εποχής, συνοικίες όπου οι συνθήκες, οι καταστάσεις και η ανερχόμενη κοινωνική δύναμη των αυτοδημιούργητων, εξισορροπούν, κατά κάποιον τρόπο, τις διαφορές, που στην ουσία, οφείλονται στην ...γενεαλογία και στην καταγωγή και όχι σε αξίες και ηθικά πλεονάσματα, που υπερτερούν στην άρχουσα τάξη. 

Πολυπρόσωπο και με ενδιαφέρουσα πλοκή αφού ο Φέλλοους δεν παραμένει στην επιφάνεια, αλλά σκιαγραφεί απολύτως ολοκληρωμένους χαρακτήρες (τον φιλόδοξο για κοινωνική αναγνώριση έμπορο και εργολάβο, τον ζηλόφθονο και ιδιοτελή "διάδοχο" του τίτλου, το υπηρετικό προσωπικό που διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στην εξέλιξη, τον αυτοδημιούργητο νέο επιχειρηματία που αποδέχεται και συγχωρεί την πανουργία, τη νεαρή λαίδη που αψηφά οικογενειακούς δεσμούς και ηθικές δεσμεύσεις για να ανταποκριθεί στον έρωτα και πολλοί άλλοι εξίσου ενδιαφέροντες συγγραφικοί/ές ήρωες και ηρωίδες), μία ιστορία με αρχή στις Βρυξέλλες, την παραμονή της μάχης του Βατερλώ και τέλος στο βικτωριανό Λονδίνο. 

Δεν εξωραίζει, δεν εξιδανικεύει, και ούτε είναι ρομάντσο της εποχής, αντίθετα είναι ένα πολύ πολύ ενδιαφέρον και άψογα γραμμένο κοινωνικό μυθιστόρημα από έναν ειδήμονα του είδους. 

ΕΛΕΝΗ ΠΡΙΟΒΟΛΟΥ "Μετά φόβου", εκδ. Καστανιώτη 2016

"...Σαν ίσκιος πλανιόταν μέσα στην καθημερινότητα. Αλλά η προσήλωσή της στο χρέος, η ευθύνη της απέναντι στα παιδιά την εμπόδιζε να ανοίξει τις φτερούγες και να πετάξει μακριά. Ισως και να μην το ήθελε. Μέσα στον μικρό της "παράδεισο" είχε όσα της χρειάζονταν. Οσα είχε φροντίσει να αποθηκεύσει από μικρή. Τις λέξεις, τις σκέψεις, τους στοχασμούς. Τους νεκρούς της. Τους όρθρους και τους εσπερινούς της κάθε μέρας. Μεγάλωνε περνώντας από φόβο σε φόβο, πασχίζοντας να προσθέσει καινούριες νίκες. Κομίζοντας κάθε φορά λίγη ακόμα σοφία στη ζωή της". 

Από την αρχή έως το τέλος, ο φόβος κάθε είδους και προέλευσης κυριαρχει στις ζωές των ανθρώπων μιας επαρχιακής πόλης, καταλαμβάνει κάθε μέρος της καθημερινότητάς τους, εκπορεύεται από παντού (κοινωνία, ιστορικά γεγονότα, οικογένεια, υποσυνείδητα και ασυνείδητα), συνυπάρχει με αντιλήψεις και πεποιθήσεις παγιωμένες αλλά και νεοπαγείς και εξελικτικά, τόσο υποδόρια όσο και φανερά, φθάνει να αποτελεί μέρος της προσωπικότητας τους και να επιδρά θετικά και αρνητικά, άλλοτε καθοριστικά και άλλοτε καταλυτικά στο χαρακτήρα τους. Τα βιώματα, οι συνθήκες, το ευρύτερο φιλικό, οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, τα γεγονότα που διατρέχουν το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, και αναπόδραστα επηρέασαν γενιές ολόκληρες, οι προβληματισμοί και τα ερεθίσματα προκαλούν αλλεπάλληλα φοβικά συναισθήματα, τα οποία κατά κάποιον τρόπο αμβλύνονται με τη δύναμη της σκέψης, την περισυλλογή και την εσωτερική ανάγκη για ελευθερία. Σε μία μικρή κοινωνία, όπως αναπαριστάται στην ρέουσα αφήγηση, όπου όλα φαίνονται να λειτουργούν "αρμονικά", με την αποδοχή των ταξικών και κοινωνικών διαχωρισμών, την επικράτηση ηθών και εθίμων, σε συνδυασμό με το δίκαιο του "ισχυρού", επανεκτιμώνται και αναθεωρούνται σιγά σιγά όλα, συμπεριφορές, ιδέες, πρακτικές, αξίες, επιθυμίες, όνειρα και ιδανικά, ως άμεση συνέπεια της αδήριτης ανθρώπινης ανάγκης, να απεγκλωβισθεί από φόβους, επιφυλάξεις και ιδεοληψίες και να ορίσει ο ίδιος τη ζωή του. 

Οπως η Αρίστη Βορριά, σύμβολο της γενιάς εκείνης που έζησε και μεγάλωσε στο μεταίχμιο δύο παγκόσμιων πολέμων, δεν διστάζει να αναγνωρίσει και να αντιμετωπίσει τους φόβους της, σε όλη την εφηβική και ενήλικη ζωή της, ακόμα και στην "παλίρροια που έφερνε νέους, ακόμα πιο ισχυρούς" φόβους, μαθαίνοντας "να κολυμπάει στη μαύρη θάλασσα. Και αν δεν κατάφερνε να απαλλαγεί εντελώς, τουλάχιστον δεν άφησε τον εαυτό της να πνιγεί". 

Για την γραφή της κ. Πριοβόλου, δεν χρειάζεται να αναφέρω πολλά. Παρέδωσε σε εμάς τους αναγνώστες της, για άλλη μία φορά, μία μυθιστορία, με αμεσότητα, ρεαλισμό που διαπνέει όλα της τα έργα, ακριβή αναπαράσταση του ιστορικού και κοινωνικοπολιτικού πλαισίου όπου επέλεξε αυτή τη φορά να τοποθετήσει την αφήγησή της, σε συνδυασμό με τα δικά της βιώματα από τον γενέθλιο τόπο της και άριστη χρήση της ελληνικής γλώσσας.