ΜΑΙΡΗ ΜΑΓΟΥΛΑ "Κύματα του Βοσπόρου", εκδ. Μεταίχμιο, 2015

Με γνώση, νοσταλγία, τρυφερότητα και συγκίνηση, η Μαίρη Μαγουλά μας καθιστά συνοδοιπόρους της σε ένα ταξίδι στην Κωνσταντινούπολη, όπως την έζησαν είτε ατομικά είτε συλλογικά, οι Ελληνες κάτοικοί της, χωρίς να χάσουν την εθνική ταυτότητά τους, ακόμα και όταν στο δεύτερο σχεδόν μισό του εικοστού αιώνα, τα γεγονότα και οι συνθήκες, άλλαξαν, ερήμην τους και παρά τη θέλησή τους, το ασφαλές περιβάλλον εντός του οποίου διαβίωναν οι ίδιοι και οι οικογένειές τους, και τους ανάγκασαν να αποχωρήσουν ακουσίως από τις εστίες τους. Ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα, το οποίο περιγράφει άψογα, μέσα από τις ιστορίες των χαρακτήρων του, χωρίς κανένα στοιχείο υπερβολής, αντίθετα δε, με πειστικότητα (η οποία, κατά τη γνώμη μου, είναι απόρροια τόσο της ενδελεχούς έρευνας που έγινε εκ μέρους της συγγραφέως όσο και των διηγήσεων από ανθρώπους που είχαν άμεση αντίληψη της ζωής στην Κωνσταντινούπολη και στα περίχωρά της τη χρονική περίοδο, εντός της οποίας εκτυλίσσεται η πλοκή και της αναντίρρητης ικανότητάς της να τα αποδώσει με σεβασμό στην παρελθούσα ιστορική και κοινωνική πραγματικότητα), ρεαλισμό, γλαφυρότητα στις περιγραφές του τόπου (αφανής αλλά και κυρίαρχος «πρωταγωνιστής» ο Βόσπορος και τα προάστιά του, και ειλικρινά, είχα την αίσθηση ότι περιδιάβαινα στο Μπεμπέκι, στο Μέγα Ρεύμα και στα Πριγκιπόνησα, χάρη στις ζωντανές και αναγκαίες, έως εκεί που έπρεπε, περιγραφές) τον τρόπο ζωής των Ελλήνων της Πόλης, κατά τη χρονική περίοδο 1926-1964, από τις καθημερινές τους συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμά τους, τις συνθήκες διαβίωσης τόσο των εύπορων τάξεων όσο και των λιγότερο ευνοημένων οικονομικά, έως και την αναπόφευκτη επίδραση που άσκησαν καταλυτικά στις ζωές τους, αποφάσεις, που «λαμβάνονταν» και «εκτελούνταν» , εν αγνοία τους και εις βάρος τους, χωρίς ποτέ έως και την ύστατη ώρα να κλονίζονται ούτε για μια στιγμή η αγάπη προς το γενέθλιο τόπο τους, η πίστη τους και η εθνική τους συνείδηση. Παρά την επώδυνη πορεία, που αναγκάσθηκε να ακολουθήσει ο Ελληνισμός της Πόλης, χάριν γεωπολιτικών συμφερόντων και μόνο, στο τέλος της αφήγησης, εκτός της συγκινησιακής φόρτισης που προκαλεί αναπόδραστα η εξέλιξη της πλοκής, σύμφωνα με την ιστορική πραγματικότητα, κυριαρχούν η ελπίδα και η αισιοδοξία για το ξεκίνημα της ζωής όσων επέλεξαν την μετεγκατάσταση στην Ελλάδα, παρά τις δυσκολίες προσαρμογής και αποδοχής, τις επιφυλάξεις και τον ακατανίκητο νόστο. 

Και για αυτό επιλέγω ένα απόσπασμα από τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, που, αποτίει, κατά τη γνώμη μου, «φόρο τιμής» σε όσους έζησαν και δημιούργησαν δίπλα στα «κύματα του Βοσπόρου», δεν θα ξεχάσουν ίσως ποτέ (οι παλαιότερες γενιές τουλάχιστον), αφού η δύναμη της μνήμης είναι ακατάλυτη, αλλά κατάφεραν να «μετατρέψουν» τη γλυκόπικρη νοσταλγία, σε ένα εξίσου ισχυρό συναίσθημα, την αισιοδοξία, που αποτέλεσε τον οδηγό τους στη νέα τους ζωή. 

"Μα πάλι, λες και πείσμωνε η σκέψη, γύριζε πίσω. Οι αύρες του Βοσπόρου, που χάιδευαν τα παιδικά ολόμαυρα τσουλούφια του, τα γλυκά δειλινά που σεργιάνιζε με τη Νεφέλη στην παραλία, τα βαπόρια, τα ολόγιομα φεγγάρια εκείνες τις μαγικές βραδιές...Σαν κύμα του Βοσπόρου ήρθε να ξεψυχήσει ήρεμα στην άκρη του μυαλού του η νοσταλγία. Οχι, δεν έχουν θέση στη ζωή του τώρα παλιές θύμησες. Εδώ την πατρίδα τις εικόνες της παλιάς ζωής του θα διαδεχθούν καινούργιες. Εικόνες μιας άλλης ζωής, που γνώριζε πια με την εμπειρία της ωριμότητάς του πως θα είναι μια ζωή με χαρές αλλά και λύπες, σίγουρα όμως με αισιοδοξία και όνειρα, πως θα βγει νικητής σ΄ αυτό το νέο ελπιδοφόρο ξεκίνημα". 

ΚΙΜΠΕΡΛΥ ΦΡΗΜΑΝ "Οι καταρράκτες των ρόδων", εκδ. Διόπτρα 2015

Δεν είχα διαβάσει άλλο βιβλίο της συγγραφέως, πιο πριν, αλλά από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του, είτε από το καταπληκτικό εξώφυλλο είτε από την περίληψή του στο οπισθόφυλλο, μου φάνηκε (και αποδείχθηκε) πολύ καλό. Από τις (πολύ) πρώτες σελίδες του σε προιδεάζει για το τραγικό γεγονός, που στην πορεία αποδεικνύεται ότι έχει διαδραματίσει άμεσα καταλυτικό ρόλο τόσο στη ζωή όσων το έζησαν από κοντά όσο και εκείνων που έμμεσα δέχονται την επιρροή του, πολλά χρόνια μετά. Καμία περιττή περιγραφή, οι εναλλαγές μεταξύ παρόντος και παρελθόντος σωστά τοποθετημένες για να μην κουράζουν (ή και να ....εκνευρίζουν), χαρακτήρες αληθοφανείς, "γήινοι", με συμπεριφορές αντίστοιχες της ανθρώπινης διαφορετικότητας και των έντονων συναισθημάτων που δημιουργούνται από καταστάσεις οι οποίες πολλές φορές δεν είναι προβλέψιμες ή αναμενόμενες, ενδιαφέρουσα ιστορία, και με τέλος, λίγο απρόσμενο από μία αναπάντεχη ανακάλυψη. 

Μου άρεσε δε, ιδιαίτερα ότι οι κοινωνικές και ταξικές διαφορές παρουσιάσθηκαν με τρόπο απολύτως ρεαλιστικό, χωρίς υπερβολές ρέπουσες προς τον μελοδραματισμό, αλλά όπως ακριβώς ήταν, δηλαδή ως ένας καθοριστικός και κρίσιμος παράγοντας για τη δημιουργία και εξέλιξη των ανθρωπίνων σχέσεων {είτε φιλικών είτε συναισθηματικών κλπ} στις αρχές του περασμένου αιώνα, πολύ περισσότερο που για την εξέλιξη της πλοκής, αναδείχθηκαν σε κυρίαρχο στοιχείο της. Συνοψίζοντας, θα πω ότι ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες μου και με το παραπάνω. 

ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ "Ακρα ταπείνωση", εκδ. Καστανιώτη 2015

".....Ο κόσμος έλεγε το εκκλησάκι "Χριστός, η Ακρα Ταπείνωση" από την περίφημη εικόνα που βρισκόταν εκεί μέσα για αιώνες. Κάποιοι τη νόμιζαν θαυματουργή, γιατί η ταπείνωση του θείου μέσα από τον μαρτυρικό θάνατο ανθρώπου απεικονιζόταν μαζί με τον υπαινιγμό και την ελπίδα της ανάστασης. Μακάρι να ήταν τόσο απλό ακόμη και για τις θρησκείες, ξανασκέφτηκες. Από κοντά και η δική σου, η γονατισμένη Αθήνα, σιγοντάριζε επιμένοντας στο ίδιο συμπέρασμα, λέγοντας και ξαναλέγοντάς σου, ότι όλα περνούν και φεύγουν, ότι κι αυτή η "επόμενη ημέρα" θα διαβεί. Οτι μια σταγόνα θάρρος αρκεί για το θαύμα. Λόγια που αργεί να τα πιστέψει κάποιος στη ζωή. Αν τα πιστέψει κιόλας".

Επιλέγω ένα μικρό απόσπασμα από την "Ακρα ταπείνωση" της Ρέας Γαλανάκη....από τα πιο ρεαλιστικά και αντικειμενικά βιβλία που διάβασα τελευταία. Και παρά την πιστή και (σκληρότατα) ακριβή αποτύπωση των γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Αθήνα στις 12/2/2012 και προγενέστερα, και την περιγραφή με αλληγορικό και συμβολικό τρόπο των έντονων συναισθημάτων και των καταστάσεων, που όλοι μας βιώνουμε λόγω της κρίσης και των αναπόφευκτων συνεπειών της, κατά τη γνώμη μου αποπνέει αισιοδοξία.....
Τα καλύτερα (κατά την κρίση μου) αποσπάσματα του βιβλίου, η απόδοση της Αθήνας της κρίσης ως πόλης - ανθρώπινου οργανισμού (χαρακτηριστική η φράση "Και πόσες καρδιές μπορεί να έχει μία πόλη ;; Αν αυτό μετριέται με το μέτρο της ψυχής και του σώματος του ανθρώπου, και έτσι πρέπει, τότε μονάχα μία, απάντησες χωρίς να πολυσκεφτείς") και η "διαφορετική" αφήγηση και ερμηνεία του μύθου της αρπαγής της Ευρώπης από το Δία, στον ερειπωμένο και κατεστραμμένο από εμπρησμό κινηματογράφο "Αττικόν".
Ο τίτλος του βιβλίου είναι "δανεισμένος" από τη βυζαντινή εικόνα του 15ου αιώνα, δια χειρός Νικολάου Τζαφούρη, που βρίσκεται σήμερα στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, το εκκλησάκι που αναφέρεται στο απόσπασμα, είναι λογοτεχνικό εύρημα. 

Και μπορεί εκτός από κοινωνικό, το βιβλίο να χαρακτηρίζεται και ως πολιτικό, αλλά ίσως είναι το πρώτο (πάντα κατά την ταπεινή μου γνώμη) με σύγχρονη ματιά, που συνδέει εύστοχα τις (συνεχείς) ανατροπές που ζούμε ή καλούμαστε να δεχθούμε ως μέρος της ζωής μας, αφού δεν εξαρτώνται από εμάς, με τις βαθύτατες και αναπόδραστες αλλαγές της νοοτροπίας μας και της ψυχικής μας διάθεσης. Και εμένα αυτό μου αρκεί.

ΓΙΩΤΑ ΓΟΥΒΕΛΗ "Το κεντρί της πεταλούδας", εκδ. Διόπτρα

Ένα βιβλίο καλογραμμένο, το οποίο από τις πρώτες σελίδες,  σου προκαλεί το ενδιαφέρον, αφού ξεκινά με σκηνές, οι οποίες, αφορούν το τέλος κάποιου ή κάποιας από των ηρώων της ιστορίας, χωρίς να αναφέρονται ονόματα, και με μία συνάντηση τριών γυναικών, οι οποίες με τη σειρά τους και ανάλογα με την πλοκή πρωταγωνιστούν σε όλο το βιβλίο, η κάθε μία με την προσωπική της ιστορία, αν και αποδεικνύεται στην πορεία του βιβλίου, πόσο άρρηκτα συνδεδεμένες είναι οι ζωές τους. 

Με γραφή που ρέει, παρακολουθούμε, τις ιστορίες της Σόνιας, της Φωτεινής και της Καίτης, οι οποίες περιστρέφονται γύρω από το οικογενειακό τους περιβάλλον, το οποίο τις επηρεάζει σε κάθε εξέλιξη της ζωής τους, κάθε μία από τις ηρωίδες αντιμετωπίζει τα προβλήματά της, με ξεχωριστό τρόπο, ωστόσο υπάρχουν δύο βασικά σημεία αναφοράς, ο Σπύρος και η μητέρα του. Παρακολουθούμε τη ζωή των τριών ηρωίδων, σε συνδυασμό με την επίδραση που ασκούν στην εξέλιξη τους, όχι μόνο το οικογενειακό περιβάλλον (προστατευτικό, καταπιεστικό ή και αδιάφορο), οι φίλοι και οι γείτονες, οι κοινωνικές προκαταλήψεις, αλλά και τα στερεότυπα της ελληνικής κοινωνίας και της οικογένειας, αφού μέσα στο βιβλίο θίγονται θέματα όπως οι μονογονεικές οικογένειες και ιδιαίτερα η μητρότητα για μία ανυπαντρη μητέρα, η καταπίεση που ασκείται πολλές φορές από τις μητέρες στα παιδιά, ακόμα και μετά την ενηλικίωση τους, και η εξάρτηση που αυτή προκαλεί μεταξύ των γονέων και των παιδιών. 

Στο βιβλίο παρεμβάλλονται μικρά κείμενα, τα οποία σε προιδεάζουν για το επόμενο στάδιο της ιστορίας, αφού μιλούν αλληγορικά γα την μοίρα και πως αυτή μπορεί να επηρεάσει τη ζωή μας, ανεξάρτητα, πολλές φορές της δικής μας θέλησης. Το βιβλίο κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, αφού μαθαίνοντας τις ιστορίες των τριών ηρωίδων (οι οποίες δίνονται με ρεαλιστικό τρόπο, ακόμα και με χιούμορ, είτε σαρκαστικό είτε υποδόριο), ανυπομονείς να μάθεις, ποια τελικά από όλες τους, έλαβε την κρίσιμη απόφαση, με βάση τα συναισθήματα και τις εμπειρίες της, η οποία όμως αναπόφευκτα επηρεάζει τις ζωές όλων. 

ΕΥΡΙΔΙΚΗ ΑΜΑΝΑΤΙΔΟΥ "Αραμπέλα, τα όρια της πίστης", εκδ. Σαίτα, 2016

Από το τέλος του βιβλίου.....
"....Πίστη που γίνεται εμμονή, λατρεία, τυφλή εμπιστοσύνη, αφέλεια της ευπιστίας. Αν ήταν συνταγή μαγειρικής, θα παίζαμε με τα γραμμάρια. Είναι όμως η πορεία του ανθρώπου και μόνο που χαράζει τη δύναμη της ψυχής, τα όρια της λογικής, τις συνθήκες έρευνας ως προς το τι γίνεται πιστευτό και τι όχι..... Μπορεί τελικά να μην έχει σημασία τι θέλει να πιστέψει κάποιος, αλλά γιατί θέλει να το πιστέψει. Πιστεύεις οτιδήποτε αν αυτό θέλεις. Πείθεις οποιονδήποτε για κάτι, αν αυτός είναι ο σκοπός σου....." 

Διαχρονικό το ερώτημα της συγγραφικής έμπνευσης και στη σύγχρονη εποχή μας, (που θεωρούμε ότι έχουμε κατακτήσει τον ορθολογισμό και έχουμε απαλλαγεί από προλήψεις, ιδεοληψίες και στερεότυπα) θα έλεγα ότι προβάλλει πολλές φορές πιο επιτακτικό παρά την πρόοδο σε πολλούς τομείς ...το έναυσμα για τη συγγραφή της "Αραμπέλας" είναι ένα πολύ σημαντικό ερώτημα, που διατρέχει τους πολιτισμούς και την ιστορία, ανά τους αιώνες, όσο ο άνθρωπος είναι ευεπίφορος και επιρρεπής είτε ασυνείδητα είτε και συνειδητά (όταν η πίστη σε μία ιδέα υποκρύπτει άλλους σκοπούς και στόχους, πιο υποκειμενικούς και σταθερά προσηλωμένους στο προσωπικό συμφέρον) σε όμορφα και μεγάλα λόγια, χάριν των οποίων πολλές φορές "χάνει" τις αναστολές του και "αφοσιώνεται" σε ιδέες, ψευδαισθήσεις και στόχους που εν τέλει ως συνέπεια, σε βάθος χρόνου, αναπτύσσουν τη δυναμική τους, και προκαλούν την απώλεια της ελευθερίας της βούλησης, την αλλοίωση του χαρακτήρα, και την απόκτηση προσωπικής και ατομικής "ηθικής", εναρμονισμένης με το συλλογικό ασυνείδητο και με αμφισβητούμενα και δυσδιάκριτα όρια. 
Η "Αραμπέλα" είναι ένα πολύ ενδιαφέρον και αξιόλογο βιβλίο.....Με τις "εικόνες" της, την ιστορία της, και την αφηγηματική τεχνική που έχει ακολουθηθεί, ειδικά στο δεύτερο μέρος, όπου παρεισφρύει και το μεταφυσικό στοιχείο εν μέρει, σε συνδυασμό με την κορύφωση της έντασης, το μυστήριο και την αναζήτηση της αλήθειας, και το λιτό και παραστατικό ύφος, που έχει επιλέξει η συγγραφέας, χωρίς να αναλώνεται σε υπερβολές και πλεονασμούς που θα βαρύνουν το κείμενο, αναδεικνύει στο τέλος το κυρίαρχο ερώτημα, για τα όρια της πίστης (κάθε μορφής και είδους), η απάντηση στο οποίο μπορεί είτε να είναι υποκειμενική (ανάλογα με τις προσωπικές μας αντιλήψεις, την κοσμοθεωρία μας και τις εμπειρίες μας) είτε αντικειμενική, λαμβάνοντας υπόψιν το χώρο, το χρόνο και τις συνθήκες όπου εκδηλώνονται και εξωτερικεύονται τέτοια φαινόμενα.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ - ΚΥΠΡΑΙΟΣ "Το Δαχτυλίδι", εκδ. Διόπτρα

Ενα από τα καλύτερα, ιστορικά μυθιστορήματα που έχω διαβάσει και τούτο διότι: 

Το «Δαχτυλίδι» του Γιώργου Παπαδόπουλου – Κυπραίου, εξελίσσεται από τις απαρχές της ελληνικής επανάστασης έως τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα των Κυπρίων, όπως κορυφώθηκε τη δεκαετία του 1050, συνδυάζοντας αριστοτεχνικά, την αφήγηση της ιστορίας μίας οικογένειας, που συμμετέχει ενεργά, με ανιδιοτέλεια και πίστη σε υψηλά ιδανικά, στους εθνικούς αγώνες της Κύπρου και της Ελλάδας, με την αληθινή ιστορία. Πολλά από τα ιστορικά γεγονότα που παρατίθενται, και αφορούν την Κύπρο, τους αγώνες του λαού της για ελευθερία, ανεξαρτησία, αποτίναξη του τουρκικού αλλά και του αγγλικού «ζυγού», δεν τα γνώριζα και χάρηκα που μου δόθηκε η ευκαιρία να μάθω, έστω και ελάχιστα, αλλά σημαίνουσας σημασίας, για τον ηρωικό αυτό λαό, που πάντα προσδοκούσε την ένωση με την Ελλάδα, όχι μόνο στο χώρο του «ιδεατού» και του «ιδανικού», αλλά με πράξεις και ενέργειες που κατέτειναν στο στόχο αυτό, παρά τις δυσκολίες, τις αντιξοότητες και την αντίδραση που αντιμετώπισαν.  

Εύστοχος, ο τίτλος του βιβλίου, όπως αποδεικνύεται κατά την εξέλιξη της ιστορίας, αφού ένα δαχτυλίδι, που συμβολίζει την αγάπη για την πατρίδα και την οικογένεια, την αγνή πίστη στην ελευθερία και το μεγαλείο της θυσίας, είναι ο συνδετικός κρίκος μεταξύ παρελθόντος και παρόντος, των παλαιότερων και των νεότερων γενεών, που αγωνίσθηκαν, η κάθε μία με τον τρόπο της και ανάλογα με τις ιστορικές συνθήκες, με θάρρος και γενναιότητα, υπέρ «βωμών και εστιών». 

Ένα άρτιο μυθιστόρημα, που κυριαρχούν, με μέτρο και σεβασμό στην ιστορική μνήμη, η αγάπη και η διάθεση των απλών ανθρώπων, για προσφορά στην πατρίδα, η αυτοθυσία, η δύναμη της ανθρώπινης ψυχής  και οι συνεχείς αγώνες για την ελευθερία και την ενίσχυση της εθνικής συνείδησης.      

ΠΑΣΧΑΛΙΑ ΤΡΑΥΛΟΥ "Η Μήδεια δεν χόρεψε ποτέ", εκδ. Μεταίχμιο 2015

“…..Εμοιαζε περισσότερο με κυνήγι θησαυρού, με το σαφάρι μιας αλήθειας, την οποία μπορούσαν να συλλάβουν μόνο όσοι διέθεταν ευρεία αντίληψη για τα ανθρώπινα λάθη ή όσοι έχουν βιώσει σε πρώτο πρόσωπο μια αδικία μη αποδείξιμη από τις συμβατικές μεθόδους των αρχών και της δικαιοσύνης…». 

Το τελευταίο βιβλίο της Πασχαλίας Τραυλού,  κατά τη γνώμη μου, ανταποκρίνεται επάξια στο απόσπασμα, που παρουσιάζει, στην αρχή του βιβλίου, τις σκέψεις των τεσσάρων διαφορετικών ανθρώπων, που θα κινηθούν γύρω από την Αιμιλία Στρατάκη, με σκοπό αρχικά την αναζήτηση της αλήθειας, στο μέτρο του δυνατού και την ανίχνευση των βαθύτερων αιτίων της συμπεριφοράς της, για να καταλήξουν στο τέλος, ο κάθε ένας από αυτούς σε ένα προσωπικό ταξίδι αυτογνωσίας και αποδοχής του εαυτού του. Το θέμα του βιβλίου δύσκολο, στενόχωρο, αλλά βαθύτατα ανθρώπινο, προκαλεί προβληματισμούς, που υπερβαίνουν, τις σκέψεις, τα συναισθήματα και τα μηνύματα που πολλές φορές είτε γεννώνται είτε μεταδίδονται από την ανάγνωση μίας μυθιστορίας. 

Η ιστορία της Αιμιλίας Στρατάκη, και κάθε γυναίκας που βρέθηκε στην ίδια θέση, είναι βέβαιο ότι στην ανθρώπινη κλίμακα αξιών της κοινωνίας μας, προκαλεί, το λιγότερο κοινωνική κατακραυγή, αποδοκιμασία, απέχθεια, «ηθική» καταδίκη, που αυτονόητα και εύλογα, συνδέονται άμεσα με αναμφισβήτητα ποινικά κολάσιμη συμπεριφορά, ωστόσο, η Π. Τραυλού, με μοναδικό τρόπο, χωρίς μελοδραματικές εξάρσεις ή υπερβολές στις περιγραφές του συναισθηματικού κόσμου όσων, αναγκαστικά, είτε εκ της θέσεως τους είτε από επιλογή, συνέδεσαν την προσωπική τους διαδρομή με τη βασική ηρωίδα, μεταθέτει, κατά τη γνώμη μου, την απαξία της συγκεκριμένης ανθρώπινης συμπεριφοράς, σε ένα άλλο επίπεδο, ίσως πιο προσωπικό, πιο επώδυνο, αλλά, και πιο αληθινό, αναζητώντας τις αιτίες και τα κίνητρα που τις περισσότερες φορές (δυστυχώς) παραμένουν σκοτεινά και ανεξιχνίαστα. 

Εκτός από τα τέσσερα βασικά πρόσωπα, που με αποφασιστικότητα και διάθεση κατανόησης, θα συνδεθούν με την Αιμιλία Στρατάκη, στην πορεία του βιβλίου, και θα αναδυθούν μέσα από τις αφηγήσεις τους, ποικίλα συναισθήματα, θετικά και αρνητικά, και τον τρόπο που κάθε ένας βιώνει την απόρριψη, την προδοσία και την απώλεια, δέχεται ή απορρίπτει ενοχές και ευθύνες που του αναλογούν, με έξοχο τρόπο,  εισέρχονται νέοι και ολωσδιόλου, διαφορετικοί, μεταξύ τους, χαρακτήρες, τους οποίους η συγγραφέας σκιαγραφεί με τον τρόπο που ακριβώς περιγράφει στον πρόλογο, δηλαδή προβαίνει στην ιδιοσυγκρασία της ελληνίδας μάνας. Κάθε μία μητρική παρουσία, διαφορετική με την άλλη, και από θέμα προσωπικότητας αλλά και συμπεριφοράς, διαδραματίζει έντονο και καθοριστικό ρόλο στη ζωή του παιδιού της, από την παιδική και την εφηβική ηλικία έως και την ενηλικίωση, μέσα δε, από την εξέλιξη της πλοκής, αναδεικνύεται τελικά, η αφανής ή εμφανής ευθύνη, στη διαμόρφωση της προσωπικότητας, ανάλογα με το έλλειμμα ή το περίσσευμα της αγάπης που κάθε παιδί δέχεται. Νομίζω ότι κάθε αναγνώστης θα δώσει τη δική του προσωπική ερμηνεία, για τους προβληματισμούς που ανακύπτουν αναφορικά με τη σχέση μητέρας – παιδιού, ακριβώς λόγω της ιδιαιτερότητας του θέματος, ωστόσο, παρά τις ανατροπές και τις σταδιακές αποκαλύψεις, το τέλος, είναι διαφορετικό για κάθε έναν από τους ήρωες, συμβαδίζοντας με την προσωπική του ατομική ηθική, την ιεράρχηση των αξιών του και την ανάγκη να λάβει και να δώσει συγχώρεση.   

Δεν θα αναφερθώ στη λογοτεχνική αξία του βιβλίου, τη θεωρώ αναντίρρητα δεδομένη, πιστεύω ότι θα αποτελεί για πολύ καιρό, θέμα ουσιαστικής συζήτησης και ανταλλαγής απόψεων, θα εγείρει προβληματισμούς, ακόμα ίσως και να ξενίσει για τη συγγραφική οπτική της Π. Τραυλού, έναντι της ηρωίδας της (αφού ως κοινωνία δύσκολα αποδεχόμαστε ότι οι ευθύνες για ορισμένες ακατανόητες και απεχθείς, συμπεριφορές είναι, αν όχι συλλογικές, πάντως δεν οφείλονται αποκλειστικά και μόνο σε ψυχολογικές διαταραχές, ενώ εν γένει η δικαιοσύνη, δεν διαθέτει ούτε, πλήρως επαρκείς και αξιόπιστους μηχανισμούς αλλά ούτε και χρόνο να διαγνώσει την αλήθεια, και να την προσμετρήσει στην τελική της κρίση). Κλείνοντας το βιβλίο, νομίζω ότι θα το «κρατώ» για αρκετό καιρό στην μνήμη μου, ιδιαίτερα δε, την παράγραφο που αναφέρεται στο «πληγωμένο συναίσθημα» και τη δύναμη που ασκεί στην εξαγρίωση των ανθρώπων και μεταδίδει με λιτό τρόπο ένα από τα πολλά μηνύματα του βιβλίου.

ΠΕΝΥ ΠΑΠΑΔΑΚΗ "Αντίο φιλενάδα", εκδ. Ψυχογιός 2014

«…Μάθε να βλέπεις τα πράγματα με τα μάτια της καρδιάς και όχι μόνο της λογικής.

Μάθε να λες ευχαριστώ στον Θεό για όσα σου έδωσε και συγνώμη στη ζωή που την άφησες έστω και για λίγο να σου φύγει από τα χέρια.

Μάθε να είσαι ευγνώμων απέναντι στους ανθρώπους που έμειναν δίπλα σου τις δύσκολες ώρες, και σβήσε αυτούς που σε πονάνε.

Είναι δύσκολο, το έχω περάσει, αλλά δεν αξίζει να έχεις γύρω σου κανέναν άλλο παρά μόνο αυτούς που σε δέχονται γι’ αυτό που είσαι. Με τα καλά σου και τα στραβά σου…..»

Τα συναισθήματα, που προκαλούνται, μέσα από την αφήγηση της ιστορίας της Σοφίας και της Μαρίνας, των οποίων οι ζωές διασταυρώνονται στο πιο κρίσιμο σημείο της προσωπικής τους πορείας, είναι διαφορετικά μεταξύ τους, (ανάλογα και με τις προσλαμβάνουσες κάθε αναγνώστη/στριας, κατά τη γνώμη μου) αλλά τόσο έντονα και εναργώς αποτυπωμένα, που προσωπικά, εξακολούθησαν να με διακατέχουν και να με απασχολούν και μετά το τέλος της ανάγνωσης. Και η επιλογή δύο χαρακτήρων, που συναντώνται και συνδέονται, σε ένα περιβάλλον σκληρό, και πολλές φορές απάνθρωπο και σε συνθήκες απαξιωτικές, δεν είναι διόλου εύκολο εγχείρημα, αφού απαιτεί και συγγραφική δεινότητα αλλά και ικανότητα κατανόησης της ανθρώπινης φύσης. Τα συναισθήματα αλληλοδιαδέχονται το ένα το άλλο, τα αρνητικά συναισθήματα, όπως, η απόγνωση, η απώλεια, η οδύνη, ο θυμός, η οργή, η πικρία, η απόρριψη, οι ενοχές και οι «μικροί» προσωπικοί εγωισμοί, αντιπαρατίθενται, με τη δύναμη, αλλά και την αξία της αληθινής φιλίας, την ελπίδα, την αλληλοκατανόηση, την εκτίμηση, τη συγχώρεση, το σεβασμό στη διαφορετικότητα του συνανθρώπου, την αυτογνωσία, την συντροφικότητα και την αγάπη (σε όλες της τις μορφές), αποτελώντας, όπως και η ίδια η συγγραφέας περιγράφει με λιτότητα αλλά και σαφήνεια,  «…. ένα σύνολο στιγμών που μας αφήνουν το στίγμα τους».   

Ναι, ορισμένα βιβλία αποδεικνύονται τελικά διαχρονικά, μέσα από τις αλήθειες και το ρεαλισμό που μεταδίδουν με ακρίβεια και σεβασμό στην ανθρώπινη ψυχοσύνθεση και το «Αντίο φιλενάδα» είναι ένα από αυτά. Χαίρομαι πάρα πολύ, γιατί, με την επανέκδοσή του, μου δόθηκε η ευκαιρία να το διαβάσω, και να αναγνωρίσω για άλλη μία φορά, τον μοναδικό τρόπο της Πένυς Παπαδάκη, να ανασύρει στην επιφάνεια, αξίες, μηνύματα, προβληματισμούς και σκέψεις, που όλους μας απασχολούν, λίγο ή πολύ, και να τις/τα καταστήσει «κτήμα» μας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ "Της επανάστασης, της μοναξιάς και της λαγνείας" "Μύηση", "Λαβύρινθος" και "Εξοδος", εκδ. Καστανιώτη

Η καλύτερη (και, κατά τη γνώμη μου, κορυφαία) μυθιστορηματική τριλογία, μία «τοιχογραφία» της Ελλάδας κατά τη χρονική περίοδο από την Μικρασιατική Καταστροφή έως τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Δεν είναι απλά η αφήγηση της ιστορίας του Οδυσσέα Φραντζή και της Αριάδνης Καρέλη, οι οποίοι παρά τις διαφορές τους (κοινωνικές, ταξικές, οικονομικές) θα συναντηθούν, θα αγωνισθούν και θα ακολουθήσουν  «δια πυρός και σιδήρου», μέσα στα ταραγμένα χρόνια την κοινή τους πορεία, αλλά θεωρώ, ότι, είναι πολλά περισσότερα.  

Πολυπρόσωπη, πολυεπίπεδη, ρεαλιστική, σκληρή σε πολλές περιγραφές ιστορικών γεγονότων, αλλά συνάμα, τρία βιβλία, τόσο άρτια γραμμένα, ζωντανά, ανθρώπινα, λυρικά σε κάποια σημεία τους, με γραφή ευαίσθητη και διεισδυτική για τους χαρακτήρες των ηρώων του, που παρασύρονται από την ιστορία αλλά και επηρεάζονται είτε ηθελημένα είτε αθέλητα από αυτήν, και τις επιλογές τους σε κρίσιμες στιγμές, με εναλλασσόμενες διηγήσεις, οι οποίες δεν αφαιρούν, αλλά προσθέτουν στην αξία των βιβλίων, και τη λογοτεχνική και την ιστορική. 

ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΕΥΣΤΑΘΙΟΥ "Βαθύ βελούδινο σκοτάδι", εκδ. Λιβάνη 2013

Ένα υπέροχο βιβλίο, για το οποίο η Ευαγγελία Ευσταθίου μας είχε προιδεάσει μεν, αλλά χωρίς βέβαια να φαντασθούμε, ότι θα έκανε την έκπληξη, προσφέροντας μας μία ιστορία, γεμάτη ένταση, πάθος, μυστήριο, αγωνία, μέσα από την οποία, εκτός από την εξέλιξη της ζωής των δύο βασικών ηρώων, το παρόν μπλέκεται άρρηκτα με το παρελθόν, με έναν πρωτότυπο και ευρηματικό τρόπο. Μια κατάρα η οποία ανατρέχει ανά τους αιώνες και επηρεάζει τις ζωές πολλών ανθρώπων, και φθάνει έως και το σήμερα, για να δοθεί (;;) η τελική λύση. Θα μπορέσουν άραγε οι ήρωες να ξεπεράσουν τα σκοτάδια τους και να ανακαλύψουν το φως ;; Θα μπορέσουν η αγάπη και η συγχώρεση να νικήσουν το μίσος, το φόβο και την οργή και να φέρουν τη λύτρωση στις ψυχές τους ;; Μέχρι τις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, η αγωνία κορυφώνεται, αφού, το τέλος για τους δύο ήρωες δεν είναι προδιαγεγραμμένο, αντίθετα, οι ζωές τους επηρεάζονται από τις ζωές ανθρώπων που είναι «δεμένοι» μαζί τους, άυλα και μεταφυσικά, χωρίς οι ίδιοι να το επιδιώκουν. Οι εκπλήξεις στο βιβλίο, και κυρίως στην γραφή του πολλές και ευχάριστες : ο συνδυασμός παρόντος και παρελθόντος, με την μεταφορά της πλοκής σε παλαιότερους χρόνους, και την εξιστόρηση της ζωής ανθρώπων, οι οποίοι έζησαν και αυτοί με τη σειρά τους μέσα στα σκοτάδια. Επίσης η εξαιρετική ποιητική γραφή της Ευαγγελίας Ευσταθίου, η οποία, με ευαισθησία και λυρισμό, και εξυπηρετώντας τη πλοκή της ιστορίας, μας έδειξε το ταλέντο της (για άλλη μία φορά) και σε αυτόν τον τομέα, δίνοντας μας όμως δείγματα της γραφής αυτής, μοναδικά και απολύτως δεμένα με την ιστορία. Ένα πολύ δυνατό, ζωντανό βιβλίο, στο οποίο, κατά τη γνώμη μου, η Ευαγγελία Ευσταθίου, δεν μας παρέσυρε απλώς, αλλά έδωσε πράγματα ακόμα πιο πολλά, αφού λόγω του θέματος του, είχε ιδιαίτερο ψυχογραφικό χαρακτήρα, (για εμένα προσωπικά, έδωσε κομμάτια της ψυχής της), το οποίο γοητεύει τον αναγνώστη, τον ελκύει κυριολεκτικά μέχρι την τελευταία σελίδα, γραμμένο όπως πάντα εξαιρετικά, με ρέουσα γραφή, με στέρεους χαρακτήρες, με καθηλωτική πλοκή, μία ακόμα συναρπαστική ιστορία, και ένα μαγευτικό ταξίδι ανά τους αιώνες. 

Θάλεια Κουνούνη "Η ευτυχία εδώ ή λίγο πιο πέρα", εκδ. Λιβάνη 2013

Κλείνοντας το βιβλίο της Θάλειας Κουνούνη, «Η ευτυχία εδώ ή λίγο πιο πέρα», αισθάνθηκα εκτός από αναγνωστική ικανοποίηση, και απόλυτα ευχαριστημένη, αφού, όσα προσδοκούσα από τη βύθισή μου στις σελίδες του, πραγματικά τα βρήκα. Εκτός από τον τρόπο γραφής του, την πλοκή του, το στήσιμο και την περιγραφή όλων των χαρακτήρων (ακόμα και αυτών που δεν είχαν πρωτεύοντα ρόλο) και τις απρόσμενες ανατροπές, τα οποία ήταν όλα άψογα, πρόκειται για ένα βιβλίο πολύ ανθρώπινο, που σε κερδίζει όχι μόνο με το θέμα του, το οποίο αναπτύσσεται από όλες τις πλευρές ου, αλλά και με την αμεσότητα της γραφής του. Γραμμένο με την ευαισθησία που αρμόζει στο θέμα με το οποίο ασχολείται, το βιβλίο της Θάλειας Κουνούνη, είναι βαθύτατα συναισθηματικό, αληθινό με την έννοια ότι οι ηρωίδες βιώνουν καταστάσεις, για κάθε μία από τις οποίες, είμαι βέβαιη πως κάθε αναγνώστρια ξεχωριστά με τη δική της εμπειρία ζωής, θα αναγνωρίσει ως πιο κοντά στην ψυχοσύνθεσή της, συγκινητικό, (ορισμένα κεφάλαια του βιβλίου είναι απλώς συγκλονιστικά, δεν μπορώ να πω τίποτε παραπάνω), αισιόδοξο, με πολλά μηνύματα και διλήμματα, για την ίδια τη ζωή, τις αξίες της, την αγάπη, τη φιλία, την εμπιστοσύνη, το σεβασμό, την προσφορά προς τους άλλους και την ανιδιοτέλεια. Ο πυρήνας του βιβλίου είναι η μητρότητα, η αιώνια αυτή αξία, η οποία θεωρείται (και κατά την προσωπική μου άποψη είναι) η ύψιστη και πιο ιερή αποστολή της γυναίκας, η οποία όμως δεν είναι πάντα αυτονόητη, ούτε εύκολη, ούτε ο ερχομός της ακολουθεί στερεότυπα, χρόνους και ανθρώπινες ανάγκες. Με την εξέλιξη της ιστορίας, δικαιώνεται απόλυτα ο τίτλος του βιβλίου, η αναζήτηση της ευτυχίας μέσα από την μητρική αγάπη και προσφορά, με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους, τους οποίους θα ανακαλύψετε διαβάζοντας το. 

Μαρία Σκιαδαρέση - "Χάλκινο Γένος", εκδ. Πατάκη 2013

Ο τίτλος του βιβλίου, έλκεται από το «Χάλκινο Γένος», όπως το προσδιόρισε ο Ησίοδος στα «Εργα και τις Ημέρες» του, το γένος που ζει μέσα στο «μόχθο και στα βάσανα», και ζει δραματικές αλλαγές, όταν οι θεσμοί καταρρέουν, η συγκρότηση της κοινωνίας έχει διασπασθεί και τα ήθη αλλάζουν. Η σύγκριση της πορείας του«Χάλκινου Γένους» κατά τον Ησίοδο, με την ταραγμένη εποχή, που έχει επιλέξει ως ιστορικό «σκηνικό» στο βιβλίο της, η Μαρία Σκιαδαρέση, αποδεικνύεται εύστοχη, αφού, μέσω της ιστορίας της οικογένειας των Κλάρηδων, αναδεικνύεται «μια εποχή στην κόψη, ανάμεσα στο παρελθόν που φεύγει αργόσυρτα και στο μέλλον που έρχεται καλπάζοντας».
Όπως και η ίδια η συγγραφέας αναφέρει στο τέλος του βιβλίου της, το μυθιστόρημά της δεν είναι ιστορικό, αλλά «έργο εποχής», με σκηνικό την Κεφαλλονιά, και την πολυτάραχη ιστορία μίας οικογένειας, από το ν Μεσαίωνα, οπότε και οι πρόγονοί της εγκαταστάθηκαν στο νησί έως και την πιο σύγχρονη εποχή, όταν η τελευταία απόγονος φεύγει από τη ζωή. Μέσα σε αυτό το χρονικό πλαίσιο, διαδραματίζεται η ιστορία της οικογένειας των Κλάρηδων, η οποία ανήκει στις «ευγενείς» οικογένειες του νησιού, με αντιλήψεις, νοοτροπία και συμπεριφορά αντίστοιχη της κοινωνικής της θέσης, αλλά και περιτριγυρισμένη από άλλα πρόσωπα, που εξελίσσονται κατά την αφήγηση σε βασικούς χαρακτήρες του έργου. 
Το «Χάλκινο Γένος» δεν παραμένει μόνο στην αφήγηση μίας οικογενειακής πορείας, ανά τους αιώνες, και στην επαλήθευση της «κατάρας» με τρόπο αναπάντεχο, αλλά απόλυτα ανθρώπινο, αφού η ίδια η οικογένεια επέλεξε να τη «λησμονήσει», αλλά η συγγραφέας, με γνώση και μέτρο, (δηλαδή χωρίς να αποβαίνει σε βάρος της μυθοπλασίας η ανάδειξη των ιστορικών γεγονότων), προσδιορίζει συγκεκριμένα, το ιστορικό πλαίσιο, που δεν είναι άλλο από την κατοχή των Επτανήσων, από τους Βενετούς, τους Φράγκους, τους Αγγλους αργότερα, έως και την ένωσή τους με την Ελλάδα, το οποίο καθορίζει την προσωπική πορεία κάθε ήρωά της ξεχωριστά, επηρεάζει συνειδήσεις, γεννά ιδέες, συνδέεται με την επανάσταση στη χερσαία Ελλάδα, και παίζει σημαίνοντα ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής. Οι συγκρούσεις στο νησί της Κεφαλλονιάς, είτε αυθόρμητες είτε υποκινούμενες, οι ταραχές και η καταστολή τους, η σκληρή αντίδραση των Αγγλων, οι οποίοι δεν ήταν από όλους, ανεπιθύμητοι, αντιθέτως, η αποδοχή τους από την «αριστοκρατία» του νησιού, μεγάλωσε και διεύρυνε το χάσμα μεταξύ των κατοίκων, οι συνθήκες και οι προβληματισμοί, για τον τρόπο και την μορφή του αγώνα των κατοίκων της Κεφαλλονιάς, η τελική ένωση με την Ελλάδα αλλά και τα ανάμεικτα συναισθήματα που αυτή προκάλεσε, συνδέονται αριστοτεχνικά με το μυθοπλαστικό μέρος του βιβλίου. 
Οι ανθρώπινες και πολύπλοκες σχέσεις των ηρώων του «Χάλκινου Γένους», από το Ζένο Κλάρη έως και την τελευταία απόγονό του, η ανάλυση των συναισθημάτων τους, των κινήτρων τους, των σκέψεών τους, όπως αλλάζουν με το πέρασμα των χρόνων, είτε θετικά είτε αρνητικά, ή παραμένουν αναλλοίωτα στοιχεία του χαρακτήρα τους, συνδέονται μεταξύ τους αρμονικά, ενώ, τα μυστικά, οι ανατροπές και οι αποκαλύψεις ακολουθούν απολύτως φυσικά την εξέλιξη της ιστορίας, και μπορώ να πω, ότι έχουν τοποθετηθεί πολύ «σοφά» στο σημείο ακριβώς που κορυφώνεται η αφήγηση. Την αφήγηση, θα τη χαρακτήριζα πολυεπίπεδη, αφού εναλλάσσονται τόσο οι χρονικές περίοδοι, όσο και τα πρόσωπα των αφηγητών, ωστόσο ο τρόπος γραφής προσδίδει στο έργο αμεσότητα και φυσικότητα, και συνδέεται με την αρχή του, και με τον τρόπο που έρχεται στο φως η οικογενειακή ιστορία των Κλάρηδων. 

Οι περιγραφές της Κεφαλλονιάς της περιόδου 1810 έως και 1864, όχι μόνο οι ιστορικές, αλλά και όσες αφορούν την κοινωνική διαστρωμάτωση του νησιού, τις αντιθέσεις μεταξύ των «αρχόντων» , των «αστών» αλλά και του αγροτικού πληθυσμού, καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του βιβλίου, ως αναπόσπαστα συνδεδεμένες με το μυθοπλαστικό μέρος του, και σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η συγγραφέας (με βιωματική γνώση, όπως η ίδια αναφέρει στο τέλος), χρησιμοποιεί τη διάλεκτο και τα γλωσσικά ιδιώματα εκείνης της περιόδου, δικαιώνουν απόλυτα το χαρακτηρισμό «έργο εποχής». Ελπίζω μόνο, η συγγραφέας, μετά το εξαιρετικό «Χάλκινο Γένος» της, το οποίο τοποθετεί η ίδια στο συγκεκριμένο λογοτεχνικό είδος, (έργο εποχής), όπως και την «Ατροπο» («Η ζωή και ο θάνατος της Βενετίας Δαπόντε»), να μας προσφέρει πιο σύντομα αυτή τη φορά, και άλλο έργο της.

"Ο χρόνος με τη Ρόζι", Ευάγγελος Μαυρουδής, εκδ. Κέδρος 2014

Τελείως διαφορετικό από την εξαιρετική τριλογία της "Επιστροφής στη Σμύρνη", αλλά εξίσου αξιόλογο, με εξέπληξε πολύ ευχάριστα. Η ιστορία του ήρωα, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, "διατρέχει" την μεταπολεμική Ελλάδα, τις έντονες αλλά και αξέχαστες δεκαετίες (με τα θετικά τους και τα αρνητικά τους), με νοσταλγία, χιούμορ καιαυτοκριτική διάθεση. Ο Ε. Μαυρουδής, ξεκινά εύστοχα την αφήγηση της ζωής του Ιορδάνη, από την τελευταία απόφασή του, όντας σε σημείο απόγνωσης και δυσανεξίας (θα έλεγα) του ιδίου του ήρωα προς τον εαυτό του, και σε τέσσερα διαφορετικά κεφάλαια, το κάθε ένα "δανειζόμενο" το όνομά του, από τις εποχές του χρόνου, εκτείνεται όλη η προσωπική του πορεία, ξεκινώντας, σταδιακά, από τα παιδικά του όνειρα, και καλύπτοντας τις εφηβικές του προσδοκίες, την πίστη του σε αξίες και ιδανικά, τις ανατροπές που θα καθορίσουν σταδιακά την επαγγελματική του εξέλιξη και την ιδιωτική του ζωή, τις ανεκπλήρωτες προσδοκίες και τα αισθήματα του, κινούμενα και πολυεπίπεδα, από τον ενθουσιασμό έως την απογοήτευση, σε μία απόλυτα ρεαλιστική και γήινη ισορροπία. Η Ρόζι, δεν είναι απλώς μέρος του τίτλου, ή ένα πρόσωπο συγκεκριμένο, που στην εξέλιξη της πλοκής, θα διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στην εκτέλεση της απόφασης του Ιορδάνη, αλλά, όπως "κυλά" η αφήγηση, και κατά τη δική μου αντίληψη, η Ρόζι, "διασπάται" και "προσωποποιείται" σε αυτόνομες προσωπικότητες, μία ηρωίδα διαχρονική, αλλά όχι μονοσήμαντη, κινούμενη παράλληλα με τη μετάβαση όχι μόνο του λογοτεχνικού ήρωα, αλλά κάθε ανθρώπου από την παιδική ηλικία έως την ωριμότητα, συμβολίζοντας τη συνέχεια των ονείρων, των επιθυμιών, και της προσπάθειας να μη συμβιβασθούμε και να και να αφεθούμε σε μία συμβατική ζωή, έως το τέλος, αλλά αντίθετα να "παλεύουμε" για την πραγματοποίηση των προσδοκιών μας, στο μέτρο του δυνατού. Μυθιστόρημα κοινωνικό, ψυχογραφικό, τοποθετημένο χρονικά σε κρίσιμες περιόδους της νεότερης ιστορίας (τα γεγονότα των οποίων σίγουρα επιδρούν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του ήρωα), με χαρακτήρες πλήρεις, με άμεση και μεστή γραφή,χωρίς υπερβολές ή εξωπραγματικές δραματοποιήσεις των γεγονότων, μου άφησε τις καλύτερες θετικές εντυπώσεις, και ενίσχυσε την άποψή μου για την δύναμη της γραφής του συγγραφέα.

Ισίδωρος Ζουργός «Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο», εκδ. Πατάκη, 2014

Ο ίδιος ο συγγραφέας αναφέρει (απόσπασμα από ανάρτηση στο nerit.gr) 

“Έγραψα το Σκηνές από τον βίο του Ματίας Αλμοσίνο έχοντας βοήθεια από βιβλία άλλων, από πίνακες ζωγραφικής, από πέτρινα μοναστήρια με οξύκορφους πύργους, αναπλάθοντας άμαξες, τον ιδρώτα του δρόμου, πάθη, αρρώστιες και φόβους για τον κάθε ερχομό της νύχτας. Επινόησα τον Ματίας Αλμοσίνο για να φτιάξω μια ταινία από λέξεις, για να σκηνοθετήσω ζωές που θα ήθελα να έχω ζήσει, για να ανάψω κεριά σε σκοτεινές κάμαρες και για να μαζέψω μαύρα σύννεφα σε καθαρούς ουρανούς. Ο γιατρός Αλμοσίνο και όλοι εκείνοι που τον συνάντησαν, που τον συναναστράφηκαν, που τον κυνήγησαν, που γύμνωσαν το σώμα τους μπροστά στο κοκάλινό του στηθοσκόπιο, ήταν όλοι ηθοποιοί σε μια ταινία, που γέννησε ένα παιχνίδι της φαντασίας με την ιστορία, ένα σμίξιμο του μικρόκοσμου μιας πένας με τους καροτσόδρομους της Ευρώπης.
Τράβηξα σε ταινία τις μέρες και τις νύχτες του Ματίας Αλμοσίνο κι ύστερα τύλιξα το καρούλι, το ’χωσα σε μια μποτίλια και το πέταξα στο πέλαγος. Αυτοί που θα τη βρουν και θα την ανοίξουν ας έχουν στον νου τους πως κάθε μυθιστόρημα ολοκληρώνεται μέσω των άλλων. Ο συγγραφέας φέρνει στον κόσμο αυτό που άλλοι θα αναθρέψουν, θα το ντύσουν, θα το ταΐσουν και θα το βγάλουν βόλτα στα πάρκα και στις πλατείες του κόσμου. Οι συγγραφείς γερνούν κοιτάζοντας απ’ το παράθυρο κάτω στον δρόμο τα παιδιά τους να τα κρατάνε άλλα χέρια. Ας είναι, έτσι γινόταν πάντα, αναχώρηση προς άγνωστη κατεύθυνση και αποχωρισμός”.

Είναι από τα βιβλία, που χρειάζονται δεύτερη ανάγνωση τουλάχιστον. Εξαιρετικά ενδιαφέρον, τεκμηριωμένο για τις ιστορικές του πληροφορίες σε εκτενή βιβλιογραφία, αφηγείται την ιστορία του Ματίας Αλμοσίνο, όπως εξελίσσεται στη διάρκεια δύο αιώνων, στο δεύτερο μισό του 17ου αιώνα και στις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα, ένα οδοιπορικό και χρονικό αναζήτησης, με μοναδικό τρόπο. Σίγουρα ο Ματίας Αλμοσίνο, θα παραμείνει ένας αξέχαστος μυθιστορηματικός ήρωας, η περιπλάνησή του και η διαβίωση του, στη χριστιανική Ευρώπη αλλά και στην οθωμανική Ανατολή, η γνωριμία και η εξοικείωσή του με διαφορετικούς πολιτισμούς, από την ταραχώδη παιδική του ηλικία έως την βαθιά ωριμότητά του, η εξέλιξή του από χαρισματικό παιδί σε ιδιοφυή επιστήμονα, η διαμόρφωση του χαρακτήρα του, μέσω του κοινωνικού και οικογενειακού του περιβάλλοντος, σε συνδυασμό με το διαρκώς μεταβαλλόμενο ιστορικό πλαίσιο της εποχής του, οι φιλοσοφικοί προβληματισμοί του, οι οποίοι αναδεικνύονται εντονότεροι στην ώριμη ηλικία του, η αέναη και συνεχής αναζήτηση του Θεού, η αναμέτρηση και η αντίθεση μεταξύ αφενός, του ορθολογισμού, της, συνεχώς αναπτυσσόμενης, επιστήμης και της ανάδειξης νέων ιδεών ειδικά στην επιστήμη της ιατρικής, και αφετέρου, των θρησκευτικών πεποιθήσεων, (από τις θεωρητικές αντιλήψεις, τη μισαλλοδοξία και τη διαφορετικότητα, έως τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις), είναι ορισμένα από τα στοιχεία που το καθιστούν, συναρπαστικό (παρά τον όγκο του), κοινωνικό και φιλοσοφικό ταυτόχρονα, βαθύτατα ανθρωποκεντρικό, και, κατά τη γνώμη μου, διαχρονικό. Νομίζω ότι δικαίως θα πρέπει να συγκαταλεγεί μέσα στα σημαντικότερα μυθιστορήματα του 2014, τουλάχιστον, αφού η ανάγνωσή του, υπερβαίνει κατά πολύ, το «παιχνίδι της φαντασίας με την ιστορία, ένα σμίξιμο του μικρόκοσμου μιας πένας με τους καροτσόδρομους της Ευρώπης», όπως δήλωσε ο ίδιος ο συγγραφέας.

Ιφιγένεια – Ειρήνη Τέκου «Μνήμες χαμένες στην άμμο», εκδ. Κέδρος 2014

«…..Ακόμη κι αν κάποιος σ’ τα πάρει όλα, αυτό που δεν μπορεί ποτέ να σου κλέψει είναι οι αναμνήσεις σου, κι αυτές είναι που αξίζουν τελικά». 

Το πρώτο μυθιστόρημα της Ιφιγένειας Τέκου, με το συμβολικό τίτλο «Μνήμες χαμένες στην άμμο», ο οποίος επιβεβαιώνεται από το τέλος της ιστορίας των δύο αδελφών, της Αννας και της Μαρίκας,δικαίως, έχει αφήσει θετικές εντυπώσεις σε όσους το διαβάσαμε, και εύχομαι στη συγγραφέα, το έργο της, να συνεχίσει την ανοδική του πορεία. Τοποθετημένο μέσα σε ένα συγκεκριμένο ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο, την Κωνσταντινούπολη του 1955, και τους Ελληνες, που βίωσαν για άλλη μία φορά, το μένος, την εμπάθεια, το φθόνο των Τούρκων, η συγγραφέας με μέτρο, παρουσιάζει, στο βαθμό που είναι επαρκής και απολύτως αναγκαίος, για την εξυπηρέτηση της πλοκής, τα πραγματικά γεγονότα, τα οποία καθόρισαν και επηρέασαν αποφασιστικά και δραματικά την πορεία της ζωής δύο αγαπημένων αδελφών, που αποχωρίσθηκαν αθέλητα, για αρκετά χρόνια. Παρακολουθούμε τις παράλληλες ζωές της Αννας και της Μαρίκας, σε διαφορετικούς τόπους και συνθήκες, με κυρίαρχα στοιχεία, τους ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς, την ανάγκη της Μαρίκας και των δικών της ανθρώπων, για επιβίωση, ακόμα και σε ένα εχθρικό (πάντως μη φιλικό) περιβάλλον, όπου παράγοντες ανεξάρτητοι, από τις επιθυμίες, τα όνειρα και τις προσδοκίες των ανθρώπων, διαδραματίζουν καίριο ρόλο στη διαμόρφωση της ζωής τους και την ισχυρή ψυχική θέληση, που, διακατέχει κάθε άνθρωπο, όπως η Αννα, σε κρίσιμες στιγμές της ζωής, για «επαναπροσδιορισμό» και συνέχιση της, με άλλους όρους και συνθήκες, παρά τις απώλειες και την απόγνωση. Η περιγραφή της συναισθηματικής και ψυχικής κατάστασης των βασικών χαρακτήρων του βιβλίου, είναι απολύτως ρεαλιστική, ανταποκρινόμενη σε όλο το πνεύμα του βιβλίου, κατά τη γνώμη μου, αφού εναλλάσσονται διαδοχικά, και αρνητικά και θετικά συναισθήματα, όπως, ο πανικός, ο φόβος, η απόγνωση, η ανακούφιση, η ελπίδα, η αγανάκτηση, η αισιοδοξία, επικρατούν όμως όλων η αδελφική αγάπη και το δώρο της αληθινής και ανιδιοτελούς φιλίας, σε δύσκολες και επώδυνες στιγμές. Ένα πολύ ενδιαφέρον και αξιόλογο βιβλίο, με διαχρονικά και ισχυρά μηνύματα, που, αποδεικνύει, ότι πράγματι, οι αναμνήσεις, είτε ευχάριστες είτε δυσάρεστες, αποτελούν ένα πολύτιμο και αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ψυχής, πολύ περισσότερο, όταν τις μοιράζεσαι με αγαπημένους σου ανθρώπους, γιατί ακόμα και τότε, από την μια μεριά, η χαρά και η νοσταλγία γίνονται άρρηκτοι συνδετικοί κρίκοι και από την άλλη ο πόνος και η πίκρα απαλύνονται. 

Μαρία Ντουένιας "Η κατάσκοπος της Ταγγέρης", εκδ. Πατάκη, 2014

"Οι τύχες μας μπορεί να ήταν αυτές ή μπορεί να ήταν άλλες, εντελώς διαφορετικές, γιατί το τι απογίναμε δεν καταγράφηκε πουθενά. Ισως να μην υπήρξαμε καν. 'Η μπορεί να υπήρξαμε, αλλά κανείς να μην πρόσεξε την παρουσία μας. Στο κάτω κάτω κρατηθήκαμε πάντα στα μετόπισθεν της ιστορίας, ενεργά αθέατοι εκείνη την περίοδο που ζήσαμε ανάμεσα στις ραφές...".

Οσες κριτικές βρίσκονται προς το τέλος του πρώτου βιβλίου της Μαρίας Ντουένιας, ανταποκρίνονται απολύτως στην πραγματικότητα, και δικαίως καθιέρωσε τη δημιουργό του, αφού συνδυάζει ακριβείς ιστορικές αναφορές (και για πρόσωπα και για γεγονότα), εξαιρετικές περιγραφές του Μαρόκου, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, πολύ ενδιαφέρουσα πλοκή, η οποία ρέει απρόσκοπτα, χωρίς να κουράζει ή να επαναλαμβάνεται, άψογη, λιτή, αλλά και συνάμα επαρκέστατη σκιαγράφηση χαρακτήρων, και, άριστη απόδοσή του στα ελληνικά. Μία πιστή και ακριβής αναπαράσταση της φρανκικής Ισπανίας, στα σκοτεινά χρόνια του Β Παγκοσμίου Πολέμου, όπως αποδεικνύεται από τη βιβλιογραφία στο τέλος του βιβλίου, όπου, τα ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα, που είτε διαδραμάτισαν (μικρότερο ή μεγαλύτερο) καίριο ρόλο στην εξέλιξη της πλοκής είτε αποτελούν μέρος της νεότερης ιστορίας της Ισπανίας (από την κυριαρχία του καθεστώτος του Φράνκο έως και την αμέριστη υποστήριξη της κυβέρνησης του προς την ναζιστική Γερμανία καθόλη τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου), συνδυάσθηκαν αρμονικότατα με τους χαρακτήρες που η Ντουένιας δημιούργησε, καταλήγοντας (κατά τη γνώμη μου) σε ένα αριστουργηματικό βιβλίο. Και η τελευταία παράγραφος που επέλεξα μπορεί να φαίνεται αινιγματική, διφορούμενη, ή και παράδοξη, αλλά αποδίδει, κατά την αναγνωστική μου κρίση, έστω και στο ελάχιστο, τη σημασία και την βαρύτητα της προσωπικής και ατομικής εξέλιξης κάθε ανθρώπου, όταν αποφασίζει, βάσει συνθηκών, προσωπικότητας και αξιών, να μη μείνει θεατής της ιστορίας, αλλά να αποτελέσει μέρος της, ακόμα και "ενεργά αθέατο". 

Ζοέλ Ντικέρ "Η αλήθεια για την υπόθεση Χάρρυ Κέμπερτ", εκδ. Πατάκη 2014

Ευφυής η σύλληψη της κεντρικής ιδέας (της εξιχνίασης μίας δολοφονίας που συνέβη πολλά χρόνια πριν), γύρω από την οποία, εξελίσσεται όλη η πλοκή, με καταιγιστικό, θα έλεγα, τρόπο και ύφος ως προς την αφήγηση, συνεχείς ανατροπές έως το τέλος, χωρίς να ανήκει αμιγώς στην αστυνομική λογοτεχνία, συνδυάζει μυστήριο, αγωνία και ένταση με την ιστορία μίας αδιέξοδης συναισθηματικής σχέσης. Πολυπρόσωπο, πολυεπίπεδο, με χρονικές εναλλαγές (παρόν - παρελθόν), οι οποίες μάλλον σκοπίμως αφήνουν ερωτηματικά για τα γεγονότα και τα κίνητρα των ηρώων, με αποτέλεσμα τη σταδιακή κορύφωση και κυρίως την διατήρηση (έως το τέλος) αμείωτου του αναγνωστικού ενδιαφέροντος.
Θεωρώ ότι είναι ένα από τα καλύτερα (ξενόγλωσσα) βιβλία που διάβασα τον τελευταίο καιρό, το συνιστώ ανεπιφύλακτα και πραγματικά, δεν μπορούσα να το αφήσω από τα χέρια μου, διότι όχι μόνο δεν με κούρασε (παρά τον όγκο του), αντίθετα κάθε επόμενο κεφάλαιό του, το έκανε ακόμα πιο συναρπαστικό.
Το απόσπασμα είναι από το τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου, και εύχομαι ο συγγραφέας του (που το έγραψε σε ηλικία μόλις 28 ετών) να ανταποκριθεί στις (αυξημένες και δικαίως) προσδοκίες, για τα επόμενα έργα του.
"Ενα καλό βιβλίο Μάρκους δεν αξιολογείται μονάχα από τις τελευταίες του λέξεις, αλλά από τον συλλογικό αντίκτυπο όλων των λέξεων που προηγήθηκαν. Περίπου μισό δευτερόλεπτο μετά το τέλος του βιβλίου, όταν θα έχεις διαβάσει και την τελευταία λέξη, ο αναγνώστης πρέπει να νιώσει ένα δυνατό συναίσθημα να τον πλημμυρίζει. Για μια στιγμή θα πρέπει να μην μπορεί να σκεφτεί παρά μονάχα αυτό που μόλις διάβασε, να κοιτάζει το εξώφυλλο και να χαμογελάει με μία μικρή δόση θλίψης, επειδή θα του λείψουν όλα τα πρόσωπα του βιβλίου. Ενα καλό βιβλίο Μάρκους, είναι ένα βιβλίο που λυπόμαστε που το τελειώσαμε".

Γεώργιος Τζιτζικάκης "Τ' αηδονιού το δάκρυ", εκδ. Ωκεανίδα 2015

“…..Η ζωή αλλάζει. Αλλάζει αρκεί να μην παραιτηθείς. Αρκεί να μην περιμένεις όλα η ζωή να στα κάνει και φυσικά να μην περιφρονήσεις την ακατάλυτη δύναμή της. Πρέπει να βρεις τη σωστή αναλογία, την κατάλληλη πορεία, το σωστό δρομολόγιο για να βγεις στο προορισμό σου. Το ποτάμι σε χτυπά σε κάμποσες πέτρες μέχρι να σε βγάλει στον ωκεανό. Θα πρέπει την ψυχούλα σου να την αγαπάς περισσότερο, έχει κι εκείνη μικρά κοκκαλάκια που αν σπάσουν, νάρθηκα δεν σηκώνουν».

Τόσο η εικόνα του εξωφύλλου του (το ρόπτρο με το χεράκι), όσο και η περιγραφή στο οπισθόφυλλο, σε «προκαλούν» πολύ επιτυχημένα να το επιλέξεις, και όπως αποδείχθηκε καθόλου άδικα. Ένα μυθιστόρημα, το οποίο δεν αρκείται στην αφήγηση της ιστορίας της Κλειώς Αηδονάκη και της οικογένειάς της, αλλά με αμεσότητα και ρεαλισμό, (αφού η κρητική διάλεκτος κυριαρχεί στους διαλόγους του βιβλίου, και δικαίως, προσδίδοντας αυθεντικότητα), χωρίς να υπολείπεται σε τίποτε, ως προς την περιγραφή και ανάλυση χαρακτήρων και την αποτύπωση της έντασης των συναισθημάτων τους, με ικανοποίησε απολύτως ως αναγνώστρια, σε πολλά επίπεδα. Ως συγγραφική ιδέα, από την πρώτη σελίδα έως το τέλος του, αφού εκφεύγει (κατά τη γνώμη μου) του χαρακτηρισμού του (μόνο) ως κοινωνικού μυθιστορήματος, αντίθετα, μεταδίδει σκέψεις και προβληματισμούς, που, διαχρονικά μας απασχολούσαν και μας απασχολούν, όπως τις ανθρώπινες επιλογές και τη βαρύτητά τους, σε αντιδιαστολή με την πίστη και την ελπίδα. Αναδεικνύονται μέσα από την αφήγηση, ιδανικά και αξίες, όπως η τιμή, η αξιοπρέπεια, ο αυτοσεβασμός, η φιλία, η υπερηφάνεια, η ακεραιότητα και η αυταπάρνηση, στοιχεία τα οποία συνδυάζονται αρμονικά και επιτυχημένα με το ηθογραφικό στοιχείο, το οποίο είναι έντονο (δεν θα μπορούσε να μην είναι άλλωστε, αφού, η εξιστόρηση κατά μεγάλο μέρος της, εκτυλίσσεται στην Κρήτη, και οι περιγραφές του τρόπου ζωής και των κοινωνικών στερεοτύπων, ακατάλυτα «δένουν» με το περιβάλλον όπου ζουν, κινούνται, και διαμορφώνονται οι χαρακτήρες), καθιστώντας το βιβλίο, εξαιρετικά ενδιαφέρον. Ξεκινώντας από αντιλήψεις, που θα μπορούσαν στη δική μας εποχή, τη σύγχρονη, να χαρακτηρισθούν ως «δεισιδαιμονίες» και προκαταλήψεις της επαρχιακής Ελλάδας, διατρέχει μία μεγάλη χρονική περίοδο που καλύπτει τη ζωή της βασικής ηρωίδας της Κλειώς, από τη βρεφική της ηλικία έως σήμερα, και από τα Χανιά της δεκαετίας του 1980 έως την Αθήνα του 2010, και διατηρεί αμείωτο το ενδιαφέρον, έως και το αισιόδοξο τέλος του, όπως αυτό διαμορφώνεται τελικά, από τις αποφάσεις και επιλογές των ίδιων των ηρώων, μετά από κρίσιμες και δύσκολες στιγμές, δραματικά γεγονότα, και καταστάσεις, οι οποίες μπορεί να μην συναντώνται συχνά στην πραγματικότητα, ή, και να προκαλούν ενδεχομένως, δυσπιστία, αλλά, αποτελούν, πολλές φορές, τον αστάθμητο παράγοντα στην ανθρώπινη ζωή, με τον δικό τους μοναδικό, ανεξήγητο τις περισσότερες φορές και μοιραίο τρόπο. Ομολογώ ότι δεν είχα διαβάσει κανένα βιβλίο του συγγραφέα, πριν από το νέο του βιβλίο, ωστόσο και με εντυπωσίασε με τον τρόπο γραφής του, και ανταποκρίθηκε στις αναγνωστικές μου προσδοκίες στο ακέραιο, για αυτό, και το συνιστώ ανεπιφύλακτα.

Γιώτα Φώτου "Το διώροφο της Τσιμισκή", εκδ. Ψυχογιός 2015

Αν και το αγαπημένο μου βιβλίο της ήταν και θα είναι το "Δάκρυ του Κρίνου", μπορώ να πω ότι το "Διώροφο της Τσιμισκή" είναι από τα καλύτερα βιβλία της κ. Φώτου. Σχέσεις συναισθηματικές και οικογενειακές, που ξεκινούν από το σήμερα και διακλαδώνονται με το παρελθόν, αναπόδραστα και μοιραία. Χρονικές εναλλαγές, σοφά τοποθετημένες, χωρίς να κουράζουν, αμεσότητα διαλόγων, το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο κορυφαίων περιόδων της νεότερης Ελληνικής ιστορίας, αποτυπωμένο με ακρίβεια και μέτρο σε συνδυασμό με την άψογη περιγραφή των χαρακτήρων, και εξαίρετη πλοκή, της οποίας η αρχή, ομολογώ, ότι δεν με προιδέασε για την πολύ ενδιαφέρουσα συνέχεια. Με μία λέξη συναρπαστικό και το συνιστώ ανεπιφύλακτα. 

Belinda Alexandra "Το ρόδο της Τοσκάνης", εκδ. Διόπτρα 2015

"...Η ειρήνη σε παγκόσμια κλίμακα εξαρτάται από το αν ο καθένας από εμάς μπορεί να δημιουργεί ειρήνη μέσα στην ίδια του την καρδιά και το μυαλό, και κάνει από την πλευρά του, ότι καλύτερο μπορεί για να ζει αρμονικά με όλες τις άλλες ανθρώπινες υπάρξεις αλλά και όλα ανεξαιρέτως τα ζωντανά όντα γύρω του. Κι όταν ο καθένας μας μπορέσει να το κάνει αυτό, τότε όλοι μαζί θα γίνουμε μια δύναμη αρκετά ισχυρή ώστε να δημιουργήσει μία θετική αλλαγή σε κλίμακα πρωτόγνωρη..." (το απόσπασμα είναι από σημείωμα της συγγραφέως στο τέλος του βιβλίου).
Εκπληκτικό βιβλίο και ένα από τα καλύτερα που διάβασα φέτος....συνδυάζει άψογα όσα συνήθως προσδοκούμε από ένα μυθιστόρημα (και τέτοιου ...όγκου μάλιστα...). Ενδιαφέρουσα πλοκή (με μία αναπάντεχη ανατροπή στο τέλος για την αληθινή καταγωγή της ηρωίδας), εξέλιξη η οποία κινείται παράλληλα με το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο της Φλωρεντίας και όλης της Ιταλίας, κατά την περίοδο της κυριαρχίας του φασισμού και της εξουσίας του Μουσολίνι έως και την κατάρρευσή του κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου. Μυστήριο, δυνατά συναισθήματα και έντονες καταστάσεις, διλήμματα αλλά και σκέψεις και μηνύματα για την ειρήνη, την ελευθερία, τη δικαιοσύνη και την αξιοπρέπεια, τον πόλεμο, τη βία, την απληστία, το φθόνο αλλά και τη θέληση και την ψυχική δύναμη που απαιτούνται για την υπέρβαση των αρνητικών και την επικράτηση των θετικών, όσο και αν οι αντιθέσεις και η διαφορετικότητα είναι στοιχεία πολλές φορές της ανθρώπινης φύσης....
Απλώς περιμένω να διαβάσω με μεγάλη χαρά, όποιο επόμενο δικό της βιβλίο κυκλοφορήσει στα ελληνικά και ελπίζω ....σύντομα

Νεκταρία Ζαγοριανάκου – Μακρυδήμα «Ο μεγάλος σοφός» εκδ. Ωκεανίδα 2015

Με το πρώτο της βιβλίο, περιηγηθήκαμε στην Μεσόγειο του 17ου αιώνα, σε εποχές ιστορικά ταραγμένες και έντονες, με τον «Μεγάλο Σοφό», «γυρίσαμε» δύο αιώνες πίσω, διατρέχοντας μία κρίσιμη περίοδο, από τις παραμονές της Αλωσης και την προσπάθεια διάσωσης της πνευματικής κληρονομιάς του Βυζαντίου έως τα τέλη του 15ου αιώνα, όταν η Αναγέννηση της Δύσης, όπως αυτή κορυφώθηκε στη Φλωρεντία την εποχή των Μεδίκων, άρχισε να παρουσιάζει σημεία παρακμής που οδήγησαν σταδιακά στην άνοδο και στην επικράτηση του θρησκευτικού φανατισμού, της απαξίωσης και της άρνησης των αρχών του ουμανισμού και των αξιών εκείνης της φωτισμένης περιόδου. Πιστό και ακριβές αφήγημα, σύμφωνα με τα ιστορικά γεγονότα της εποχής εκείνης, στο οποίο, μέσα από την εξιστόρηση της ζωής του Θεόδωρου Αγαπητού, της πορείας του, των επιλογών του, των διλημμάτων που αντιμετώπισε έως το τέλος της ζωής του, των συνθηκών που διαδραμάτισαν καθοριστικό ρόλο στην τελική διαμόρφωση της προσωπικότητάς του, η συγγραφέας παρουσιάζει με μοναδικό τρόπο την εξέλιξη της Φλωρεντίας, ως κοιτίδα της Αναγέννησης του Δυτικού Πολιτισμού, και κυρίως τον τρόπο με τον οποίο αναμφισβήτητα συνετέλεσαν σε αυτήν, οι Ελληνες/Βυζαντινοί λόγιοι που επέλεξαν την μετοίκησή τους στην Ιταλία μετά την Αλωση, όντας οι ίδιοι φορείς του Βυζαντινού Πολιτισμού, αλλά μην παραλείποντας να μεταδώσουν τις γνώσεις τους, την παιδεία τους, την κοινωνική και πνευματική τους καλλιέργεια, σε όσους επιθυμούσαν να εντρυφήσουν στις αρχές και στις αξίες του Ελληνικού πολιτισμού, τόσο του κλασικού όσο και του μεταγενέστερου. 

Το συγκεκριμένο έργο, συνδυασμός μυθοπλασίας και ιστορικής πραγματικότητας, επικεντρώνεται αφενός μεν στην περίπλοκη ζωή του Θεοδώρου Αγαπητού και στην αέναη αναζήτηση της αληθινής γνώσης εκ μέρους του, στις αμφιταλαντεύσεις του, που προκαλούνται από τις δικές του εσωτερικές συγκρούσεις μεταξύ της αίσθησης του καθήκοντος και των ηθικών αξιών, με τις οποίες έχει γαλουχηθεί και της αδήριτης ανάγκης του για ελευθερία και κατάκτηση της προσωπικής του ευτυχίας, και αφετέρου δε, είναι καταφανές, ότι έχει βασισθεί σε ενδελεχή έρευνα για την αποτύπωση των γεγονότων εκείνης της περιόδου, αφού πλήθος προσώπων που έζησαν, δημιούργησαν, μεγαλούργησαν, ανήλθαν στα υψηλότερα αξιώματα είτε κρατικά είτε θρησκευτικά, στην Αναγεννησιακή περίοδο, και μεταγενέστερα, όπως ο Λαυρέντιος ο Μεγαλοπρεπής του Οίκου των Μεδίκων, ο Σάντρο Μποτιτσέλι, ο Ιανός Λάσκαρις, ο Τζιρόλαμο Σαβοναρόλα, (χωρίς να παραλείπονται αναφορές σε προσωπικότητες όπως ο Δημήτριος Χαλκοκονδύλης, ο Βησσαρίωνας, ο Μάρκος Μουσούρος και ο φιλέλληνας Αλδος Μανούτιος που κυριάρχησαν επίσης την ίδια περίοδο), αποκτούν σημαντικό ρόλο, είτε θετικό είτε αρνητικό, σε όλη την εξέλιξη της αφήγησης. Οι περιγραφές της Φλωρεντίας των χρόνων άνθησης της Αναγέννησης, της οποίας η πόλη αποτέλεσε το πνευματικό λίκνο και την πιο λαμπρή κορωνίδα, της οικονομικής της ευμάρειας, των κοινωνικών συνθηκών, των ταξικών διαφορών που αναγκαστικά υπήρχαν, αλλά είχαν αμβλυνθεί προσωρινά χάρη στην επίφαση της γενναιοδωρίας των αρχόντων της, για να αναδειχθούν έντονα και δραματικά, προς το τέλος του 15ου αιώνα, με την επικράτηση της θρησκευτικής εξουσίας σε βάρος της πολιτικής, οι ίντριγκες, οι δολοπλοκίες, η προσπάθεια για την αναρρίχηση στις υψηλότερες θέσεις, παπικών αξιωματούχων, οι οποίοι δεν δίστασαν να φθάσουν και σε ακραίες βίαιες πράξεις, η εκμετάλλευση της άγνοιας και του φθόνου των απλών ανθρώπων, χάρη στη συγγραφική πένα και σε συνδυασμό με τη στέρεη και άψογη σκιαγράφηση του χαρακτήρα του Θεόδωρου Αγαπητού, και την ενδιαφέρουσα πλοκή, καθιστούν τον «Μεγάλο Σοφό» ένα πραγματικά, άξιο προσοχής και πολλαπλών αναγνώσεων, εξαιρετικά αξιόλογο, ιστορικό και κοινωνικό μυθιστόρημα, πολύ περισσότερο που αναφέρεται σε εποχές και γεγονότα που άπτονται της μεταβυζαντινής περιόδου και της δικής μας ιστορίας, περίοδος, η οποία, δεν τυχαίνει συνήθως να συναντάται στη θεματολογία της εγχώριας λογοτεχνικής παραγωγής. Ως εκ τούτου, απολύτως δίκαια, εύλογα και αντάξια της συγγραφικής προσπάθειας, τα εύσημα και τα συγχαρητήρια.

Αύγουστος Κορτώ "Επειδή είναι η καρδιά μου", εκδ. Πατάκη 2014

Βαθύτατα συναισθηματικό βιβλίο, ένα είδος "καταβύθισης" στην ανθρώπινη ψυχή και στις αντοχές της, όταν έρχεται αντιμέτωπη με την απώλεια και την οδύνη (και στην τραγικότερη μορφή της μάλιστα), τον τρόπο διαχείρισης τους και το όριο μεταξύ του άφατου πόνου και της μάταιης αναπόλησης ευτυχισμένων στιγμών και γεγονότων, που είναι βέβαιο ότι χάθηκαν, αλλά καθιστούν πιο δύσκολη την αποδοχή και εν τέλει τη γαλήνη της ψυχής. Συμβολικό και αλληγορικό, ρεαλιστικό και γεμάτο ένταση, χωρίς εξωραισμούς, από την αρχή έως το (ταιριαστό, κατά την προσωπική μου άποψη) τέλος, αποτυπώνει με οξυδέρκεια τη "διαδρομή" δύο ανθρώπων, που βιώνουν την τραγικότερη απώλεια, απομακρύνονται ψυχικά, και μέσα από τη συντριβή τους και την υπερφυσική διάσταση που αυτή λαμβάνει, αναζητούν απεγνωσμένα τη λύτρωσή τους με όποιο ψυχολογικό κόστος. 

Βίκυ Στουφή "Εσπερία", εκδ. Λιβάνη 2015

Πρωτότυπη η σύλληψη του θέματος, της κεντρικής ιδέας και της πλοκής με ένα ανατρεπτικό τέλος (που θα μπορούσε να είναι και η αρχή....). Συμβολικό, αλληγορικό, μεταφυσικό σε κάποια σημεία του, με εναλλαγές που αφορούν τη συναισθηματική, ψυχική αλλά και κοινωνική κατάσταση του ήρωα, ανάλογα με τις συνθήκες που κάθε φορά μεταβάλλονται και συνιστούν άλλοτε είτε δοκιμασία για τον ίδιο, ο οποίος αναγκάζεται να ζήσει σε ένα ολωσδιόλου διαφορετικό περιβάλλον, και μάλιστα επιβαλλόμενο και μη φιλικά διακείμενο, είτε επιβεβαίωση, με κάποιον τρόπο, σημαντικών στοιχείων της προσωπικότητάς του, της συμπεριφοράς του και της κοσμοθεωρίας του. Δεν θα το έλεγα "εύκολο" βιβλίο, αγγίζει με μυθοπλαστικό και πολύ ενδιαφέροντα τρόπο, την ανθρώπινη ψυχή, τις βαθύτερες επιθυμίες, σκέψεις, όνειρα και προσδοκίες μας, των οποίων η πραγματοποίηση πολλές φορές δεν εξαρτάται από εμάς τους ίδιους, αλλά από παράγοντες που δεν ελέγχουμε ή δεν είμαστε σε θέση να προδιαγράψουμε. Η "Εσπερία", μας καλεί να την αναζητήσουμε και να την εξερευνήσουμε ο καθένας και η καθεμία από εμάς, αναρωτώμενοι για το ουσιαστικό και αληθινό νόημα της φθαρτής μας ύπαρξης, τις εσωτερικές μας ισορροπίες και την έννοια της αιωνιότητας.

Αιμίλιος Σολωμού "Το μίσος είναι η μισή εκδίκηση", εκδ. Ψυχογιός 2015

"....Ρατσισμός είναι το μέγιστο μίσος για τον ελάχιστο λόγο. Ωστόσο για ένα πράγμα τους βγάζω το καπέλο. Το μίσος, το απέραντο και ανεξέλεγκτο μισος. Ενα τέτοιο μίσος είναι ικανό να οπλίσει το χέρι της εκδίκησης .....".
Ενα βιβλίο τόσο επίκαιρο αλλά και τόσο διαφορετικό από όσα εχουν γραφθεί με αφορμή την οικονομική κατάσταση της χώρας, πιο σκληρό ίσως, αλλά και τόσο ρεαλιστικό. ...ανατρέχει μέσα από τις εναλλαγές παρόντος και παρελθόντος στα γεγονότα (όπως έχουν καταγραφεί ιστορικά στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα), στα πρόσωπα, στις άλλοτε καταφανείς και άλλοτε "θολές" σχέσεις της εξουσίας εκείνης της εποχής με εκείνους που δρουν περιθωριακά και εκτός νόμου, φωτίζοντας και αναδεικνύοντας ένα "σκοτεινό" μέρος της νεοελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής, αφενός μεν ως παράγοντα (διόλου αμελητέο) για την κατάληψη κυβερνητικών θώκων και τη διατήρηση αυτών αφετέρου δε ως αίτιο για την απροκάλυπτη επέμβαση ξένων δυνάμεων στα εσωτερικά της χώρας εν είδει τιμωρίας αλλά και διαφύλαξης των συμφερόντων τους. Η σύγκριση μεταξύ της σημερινής (σκληρής) πραγματικότητας όπως εκφράζεται (μεταξύ άλλων) μέσα από εμβόλιμες σκηνές που περιγράφουν τις τελευταίες στιγμές και σκέψεις ανθρώπων που αποφασίζουν να δώσουν τέλος στη ζωή τους, (και σε αντίστιξη με την καθημερινότητα και τις νεοαποκτηθείσες συνήθειες των απεσταλμένων των δανειστών στη χώρα) με τις συνθήκες εμφάνισης και εξάπλωσης του φαινομένου της ληστείας σε όλη την (τότε) περιορισμένη ελληνική επικράτεια, το οποίο με την πάροδο των χρόνων και αντιστρόφως ανάλογα με την θεμελίωση του συγχρονου ελληνικού κράτους, εξελίχθηκε στη γενεσιουργό αιτία (αν όχι τη βασική μία από τις κύριες πάντως .....τόσο κατά τη συγγραφική κρίση αλλά και από τη διαχρονική και ζημιογόνα πορεία του ελληνικού πολιτικού βίου) της διαφθοράς, προσδίδει στο βιβλίο ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Ο τίτλος του όπως αποδείχτηκε από την ανάγνωση απευθύνεται στην ουσία στο βαθύτερο θυμικό μας όπως αυτό καθορίζεται από την κοινωνική πραγματικότητα που βιώνουμε με ένταση και πολλές φορές με αγωνία και θλίψη για το ατομικό και συλλογικό μας μέλλον ...η απάντηση ποιο είναι το άλλο μισό της εκδίκησης δίδεται στην πορεία της ιστορίας και ήταν τελικά απλή και μάλλον αυτονόητη ....ως μυθιστόρημα απολύτως ενταγμένο στο δυσοίωνο περιβάλλον, που προσδιορίζει και επηρεάζει τις ζωές μας, μπορεί να μην είναι ευκολοδιάβαστο αλλά σίγουρα άξιζε την προσοχή μου και το συνιστώ ανεπιφύλακτα. 

"Γυναίκες Θάλασσες" Σίσσυ Θεοφανοπούλου, εκδ. Λιβάνη 2016

Ενα όμορφο ταξίδι σε τρία νησιά του Αιγαίου, την Χίο, την Νίσυρο και τη Σύρο, που εξελίσσεται σε τρεις δεκαετίες, με ενδιαφέρουσα σύλληψη και πλοκή και εξίσου αξιόλογη συγγραφική γραφή. 

Τρεις γυναίκες, οι βασικοί του χαρακτήρες, η κάθε μία με τη δική της μοναδική προσωπικότητα, που ζουν με ένταση τις ξεχωριστές στιγμές της ζωής τους, καλούνται να πάρουν κρίσιμες αποφάσεις, και στη συνέχεια, είτε να τις πραγματοποιήσουν και να τις τηρήσουν στο μέτρο του δυνατού, και σε συνάρτηση με το κοινωνικό τους περιβάλλον και με τις προσωπικές τους επιλογές, είτε να τις αναθεωρήσουν, όταν οι συνθήκες το απαιτούν και ο χρόνος έχει καταστεί σύμμαχός τους και καθοριστικός παράγοντας για την εξέλιξή τους. Οι τρεις συγγραφικές ηρωίδες, των οποίων οι ζωές, θα συνδεθούν στην πορεία της ιστορίας, αποτελούν αντίστοιχα τρεις ολοκληρωμένους, στέρεους και αληθινούς χαρακτήρες, η σκιαγράφηση των οποίων, από τη Σ. Θεοφανοπούλου, μπορώ να πω, κατά τη γνώμη μου, ότι είναι από τις πιο άμεσες και ρεαλιστικές αποδόσεις που έχω συναντήσει σε μυθοπλασία, αφού δεν διέκρινα ούτε υπερβολές, ούτε εξιδανικεύσεις, αλλά αντίθετα μία αρμονική ισορροπία, η οποία και «επέτρεψε» κατά κάποιο τρόπο, μετά την παράλληλη αφήγηση την απόλυτα εναρμονισμένη σύνδεσή τους, χωρίς να υπάρχουν κενά ή ερωτηματικά. 

Αν και ο τίτλος του παραπέμπει σε «γυναικείο» μυθιστόρημα, επειδή είμαι κατά των διακρίσεων και των χαρακτηρισμών, μπορώ να πω, ότι, η συγγραφέας, προσεγγίζει πολύ καλά μεν, τον γυναικείο ψυχισμό, ωστόσο, με ιδιαίτερη οξυδέρκεια και έμφαση στη διαφορετικότητα εκάστου εξ αυτών, αναδεικνύει και τους ανδρικούς χαρακτήρες του βιβλίου, οι οποίοι αναπόφευκτα και εύλογα διαδραματίζουν σημαντικό και καταλυτικό ρόλο για την ολοκλήρωση της μυθιστορίας.

"Η υπόσχεση" Γεωργία Κακαλοπούλου, εκδ. Λιβάνη 2016

«Κανείς δεν βιώνει την ευτυχία σε μάκρος….Τη ζει σε στιγμές, σε όσα αγαπά και του δίνονται σε μικρές δόσεις. Αν η ευτυχία ήταν κάτι που κρατούσε αιώνια, θα έχανε τη θαυμαστή της σημασία. Οι απογοητεύσεις είναι αυτές που μας υπενθυμίζουν ότι πρέπει να απολαμβάνουμε τις στιγμές της ευτυχίας».........

"...έστω και αργά...πρέπει να μάθεις πως σε αυτόν τον κόσμο ο τρόπος με τον οποίο δρας επηρεάζει πρώτα απ' όλα εσένα τον ίδιο και την ψυχή σου. Το καλό ή το κακό γεννιούνται σε μια ζεστή φωλιά στο κέντρο του στήθους μας και φτερουγίζουν πρώτα εκεί. Προτού πετάξουν προς τα έξω, στον υπόλοιπο κόσμο, πρώτα γεμίζουν το σώμα μας και την ψυχή μας με την ενέργειά τους και μας πλημμυρίζουν είτε με φως είτε με σκοτάδι. Ετσι είναι και οι λέξεις, μαζί με όσα κουβαλάνε : επιθυμίες, φόβους, αλήθειες και ψέματα. Ολα πρώτα γεμίζουν τα κανάλια μέσα μας και έπειτα ξεχύνονται προς τις θάλασσες του κόσμου ....". 

Δύο χαρακτηριστικά αποσπάσματα, από την "Υπόσχεση" της Γ. Κακαλοπούλου, η οποία με αστείρευτη έμπνευση, και με τον δικό της τρόπο, που δεν επιτρέπει στον αναγνώστη να "κλείσει" εύκολα το βιβλίο, πριν φθάσει το τέλος της ιστορίας, για άλλη μία φορά, μας κράτησε σε εγρήγορση, αγωνία και ένταση. Η διαχρονική αντιπαράθεση καλού και κακού, φωτός και σκότους, και η συνάντηση δύο ανθρώπων τόσο διαφορετικών, στην κοσμοθεωρία τους, στη συμπεριφορά τους και στις πιο μύχιες σκέψεις τους, υπό την σκιά και την μακρόχρονη επίδραση μιας κατάρας, εξυφαίνεται με ιδιαίτερα ελκυστικό τρόπο, τόσο με τον |"τονισμό" της αντίθεσης μεταξύ των προσωπικοτήτων των δύο βασικών συγγραφικών χαρακτήρων όσο και με την αρμονική εξέλιξη της πλοκής, αφού σταδιακά και ανάλογα με τα μυστικά, τις αποκαλύψεις, τα συναισθήματα που αναμοχλεύονται και κυριαρχούν, τις καίριες αποφάσεις που είτε πρέπει να ληφθούν άμεσα είτε συνδέονται αλληλένδετα με την ατομική πορεία της ζωής τους, επέρχεται η κορύφωση και εν τέλει η λύτρωση. Παρά το γεγονός, ότι η ιστορία της Τάμι και του μυστηριώδους Κόντε, δεν φείδεται συναισθηματισμού, ωστόσο με αρτιότητα και λυρισμό, συνάμα με την αμεσότητα της γραφής, χωρίς μελοδραματισμούς ή υπερβολικές περιγραφές, επιτυγχάνεται άψογο συγγραφικό αποτέλεσμα, αφού, η αφήγηση της Γ. Κακαλοπούλου, περιέχει αναμφισβήτητα, όλα εκείνα τα στοιχεία, που καθιστούν την "Υπόσχεσή" της, ένα πολύ ενδιαφέρον και συναρπαστικό μυθιστόρημα, το οποίο με βεβαιότητα, κερδίζει επαξίως και δικαιολογημένα τον αναγνώστη.