"...Τα απλά, τα ελάχιστα, αυτά που θεωρούμε ασήμαντα και μήτε που τα σεκφτόμαστε, πόσο τρανά και υπέροχα φαντάζουν όταν η ζωή και η ανάγκη τα βάζουν στις σωστές τους διαστάσεις...."
Η φράση αυτή προς το τέλος του δεύτερου βιβλίου, ανταποκρίνεται, κατά την άποψη μου στα προλεγόμενα του ίδιου του συγγραφέα :
"Μια εποχή άλλη γύρευα για το επόμενο μυθιστόρημά μου, μια εποχή να ψιθυρίσει γλυκά στην καρδιά μου, παρά τις δοκιμασίες της βιοπάλης και του μόχθου που μπορεί να κουβαλούσε στη ράχη της. Με ανοιχτές πόρτες κι ανοιχτές αγκαλιές. Με χέρια απλωμένα, με χείλη που γελούσαν και μάτια που δάκρυζαν. Με πρόσωπα που κοιτούσαν με θέρμη και γνοιάση άλλα πρόσωπα, κι όχι πανάκριβες, παγερές οθόνες. Αυτή τη γλυκόπικρη μα ανθρώπινη εποχή γύρευα να στήσω στις σελίδες μου λέξη τη λέξη. Να νιώσω τα βάσανα και τις χαρές της, να τη ζήσω ξανά, σαν μια ασπρόμαυρη ελληνική ταινία που χίλιες φορές την έχεις δει, κι όμως, χίλιες φορές θα την ξανάβλεπες. Σ’ αυτές τις τόσο μακρινές μα και τόσο κοντινές μέρες ήθελα να χαθώ. Μ’ αυτές τις τόσο μακρινές, μα και τόσο κοντινές ζωές να ονειρευτώ".
Μια κοινωνική "τοιχογραφία", τοποθετημένη στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, στην Αθήνα της δεκαετίας του 1960, σε μια γειτονιά, όπου ζουν και διαμορφώνουν την πορεία της ζωής τους, άνθρωποι απλοί, καθημερινοί και διαφορετικοί μεταξύ τους, στοιχείο που δικαιολογείται από τις καταβολές τους και από τις δύσκολες και τραγικές συνθήκες που προηγήθηκαν της δεκαετίας αυτής. Διαφορετικές προσωπικότητες, που μπορεί να αποτελούν μυθοπλαστικούς χαρακτήρες, αλλά ωστόσο αντιπροσωπεύουν με ακρίβεια, τον ανθρωπολογικό ιστό της Αθήνας εκείνης της κρίσιμης ιστορικά εποχής, όπου κυριαρχούν έντονοι κοινωνικοί αγώνες, γεννώνται ελπίδες, καλλιεργούνται προσδοκίες, αναζωπυρώνονται πάθη, κλονίζονται ιδεολογίες, συνθλίβονται όνειρα και η ατομική πορεία συνδέεεται αναπόφευκτα και αλληλένδετα με την καθημερινή ροή των γεγονότων και τις εξελίξεις, παράγοντες ουδέποτε εξαρτώμενους από τις προσωπικές μας επιθυμίες και απόψεις.
Προσωπικές ιστορίες, οι οποίες κινούνται παράλληλα, αλλά όχι πάντα ανεξάρτητες μεταξύ τους, αλληλοεπηρεαζόμενες και συγκρουόμενες πολλές φορές, μου προκάλεσαν ένα καίριο ερώτημα : αν οι ραγδαίες και καταιγιστικές πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις (όχι μόνο του παρελθόντος, αλλά και του παρόντος), μπορούν και είναι ικανές εξ ορισμού ή καθίστανται, εκ των πραγμάτων, αναγκαίες συνθήκες, για να επηρεάζουν αποφασιστικά τις ανθρώπινες ζωές, ή, τελικά αντλώντας από τα ψυχικά μας αποθέματα, μπορούμε να συγκρατήσουμε και να διατηρήσουμε ζωντανά (όσο μας επιτρέπεται) τα όνειρα και τις επιθυμίες μας. Και αν η ελευθερία ως προς τις επιλογές μας, προσωπικές και κοινωνικές, μπορεί να είναι απεριόριστη, υποτάσσεται εν τέλει ή διαφοροποιείται ανάλογα με τις καταστάσεις που πολλές φορές, "δρουν" και "αυτενεργούν" ερήμην ημών ;;
Ερωτήματα, στα οποία σίγουρα η απάντηση είναι απολύτως υποκειμενική, είναι ορισμένα από τα πολλά που προκαλεί η ανάγνωση της διλογίας, μαζί με διαχρονικούς προβληματισμούς, απόλυτα συνυφασμένους με την ανθρώπινη φύση και τις επιρροές που δεχόμαστε ή απορρίπτουμε, προερχόμενες, από το κοινωνικό και οικογενειακό μας περιβάλλον, και τις τρέχουσες ιστορικές καταστάσεις.
Συναντούμε και γνωρίζουμε τόσους διαφορετικούς χαρακτήρες, όπως ακριβώς και στην αληθινή ζωή, άλλους συμπαθείς και άλλους αντιπαθείς. Κάποιοι από αυτούς κινούνται και συμπεριφέρονται, εμφορούμενοι από τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις και ιδιοτελείς σκοπούς, άλλοι εξαντλούνται ψυχικά και σωματικά από την προσπάθεια αξιοπρεπούς επιβίωσής τους, μερικοί επιδιώκουν την βελτίωση της ζωής τους με κάθε τρόπο εις βάρος άλλων, οι συναισθηματικές και οι ψυχικές τους δε, αντιδράσεις είναι αντίστοιχες της ατομικής ιδιοσυγκρασίας τους.
Στα δύο αυτά βιβλία, για άλλη μία φορά, μετά τη συγκλονιστική τετραλογία του για τον Εμφύλιο Πόλεμο, αναδεικνύεται η η συγγραφική δεινότητα του κ. Παπαθεοδώρου, ιδιαιτέρως δε, στην αντικειμενική και αμερόληπτη αποτύπωση της νεοελληνικής πραγματικότητας, με λογοτεχνικούς όρους ως μυθοπλασία και με συγκεκριμένο ιστορικό υπόβαθρο, ανατρέχοντας και τοποθετώντας αυτήν σε μία εποχή που καθόρισε και αναμφισβήτητα επηρέασε, τη σημερινή πολιτική ζωή, διαμορφώνοντας συνειδήσεις και στερεότυπα.
Το σίγουρο είναι ότι το νοσταλγικό και γλυκόπικρο ταξίδι, σε εποχές, όχι και τόσο μακρινές, φθάνοντας στο τέλος του (και κυριολεκτώντας, στο πολύ συγκινητικό και ανθρώπινο τέλος που επεφύλασσαν οι "Ζωές του Ανέμου"), άξιζε τον συγγραφικό κόπο και ανταποκρίθηκε πλήρως και στις δικές μου αναγνωστικές προσδοκίες.
Η φράση αυτή προς το τέλος του δεύτερου βιβλίου, ανταποκρίνεται, κατά την άποψη μου στα προλεγόμενα του ίδιου του συγγραφέα :
"Μια εποχή άλλη γύρευα για το επόμενο μυθιστόρημά μου, μια εποχή να ψιθυρίσει γλυκά στην καρδιά μου, παρά τις δοκιμασίες της βιοπάλης και του μόχθου που μπορεί να κουβαλούσε στη ράχη της. Με ανοιχτές πόρτες κι ανοιχτές αγκαλιές. Με χέρια απλωμένα, με χείλη που γελούσαν και μάτια που δάκρυζαν. Με πρόσωπα που κοιτούσαν με θέρμη και γνοιάση άλλα πρόσωπα, κι όχι πανάκριβες, παγερές οθόνες. Αυτή τη γλυκόπικρη μα ανθρώπινη εποχή γύρευα να στήσω στις σελίδες μου λέξη τη λέξη. Να νιώσω τα βάσανα και τις χαρές της, να τη ζήσω ξανά, σαν μια ασπρόμαυρη ελληνική ταινία που χίλιες φορές την έχεις δει, κι όμως, χίλιες φορές θα την ξανάβλεπες. Σ’ αυτές τις τόσο μακρινές μα και τόσο κοντινές μέρες ήθελα να χαθώ. Μ’ αυτές τις τόσο μακρινές, μα και τόσο κοντινές ζωές να ονειρευτώ".
Μια κοινωνική "τοιχογραφία", τοποθετημένη στο δεύτερο μισό του εικοστού αιώνα, στην Αθήνα της δεκαετίας του 1960, σε μια γειτονιά, όπου ζουν και διαμορφώνουν την πορεία της ζωής τους, άνθρωποι απλοί, καθημερινοί και διαφορετικοί μεταξύ τους, στοιχείο που δικαιολογείται από τις καταβολές τους και από τις δύσκολες και τραγικές συνθήκες που προηγήθηκαν της δεκαετίας αυτής. Διαφορετικές προσωπικότητες, που μπορεί να αποτελούν μυθοπλαστικούς χαρακτήρες, αλλά ωστόσο αντιπροσωπεύουν με ακρίβεια, τον ανθρωπολογικό ιστό της Αθήνας εκείνης της κρίσιμης ιστορικά εποχής, όπου κυριαρχούν έντονοι κοινωνικοί αγώνες, γεννώνται ελπίδες, καλλιεργούνται προσδοκίες, αναζωπυρώνονται πάθη, κλονίζονται ιδεολογίες, συνθλίβονται όνειρα και η ατομική πορεία συνδέεεται αναπόφευκτα και αλληλένδετα με την καθημερινή ροή των γεγονότων και τις εξελίξεις, παράγοντες ουδέποτε εξαρτώμενους από τις προσωπικές μας επιθυμίες και απόψεις.
Προσωπικές ιστορίες, οι οποίες κινούνται παράλληλα, αλλά όχι πάντα ανεξάρτητες μεταξύ τους, αλληλοεπηρεαζόμενες και συγκρουόμενες πολλές φορές, μου προκάλεσαν ένα καίριο ερώτημα : αν οι ραγδαίες και καταιγιστικές πολιτικές και κοινωνικές εξελίξεις (όχι μόνο του παρελθόντος, αλλά και του παρόντος), μπορούν και είναι ικανές εξ ορισμού ή καθίστανται, εκ των πραγμάτων, αναγκαίες συνθήκες, για να επηρεάζουν αποφασιστικά τις ανθρώπινες ζωές, ή, τελικά αντλώντας από τα ψυχικά μας αποθέματα, μπορούμε να συγκρατήσουμε και να διατηρήσουμε ζωντανά (όσο μας επιτρέπεται) τα όνειρα και τις επιθυμίες μας. Και αν η ελευθερία ως προς τις επιλογές μας, προσωπικές και κοινωνικές, μπορεί να είναι απεριόριστη, υποτάσσεται εν τέλει ή διαφοροποιείται ανάλογα με τις καταστάσεις που πολλές φορές, "δρουν" και "αυτενεργούν" ερήμην ημών ;;
Ερωτήματα, στα οποία σίγουρα η απάντηση είναι απολύτως υποκειμενική, είναι ορισμένα από τα πολλά που προκαλεί η ανάγνωση της διλογίας, μαζί με διαχρονικούς προβληματισμούς, απόλυτα συνυφασμένους με την ανθρώπινη φύση και τις επιρροές που δεχόμαστε ή απορρίπτουμε, προερχόμενες, από το κοινωνικό και οικογενειακό μας περιβάλλον, και τις τρέχουσες ιστορικές καταστάσεις.
Συναντούμε και γνωρίζουμε τόσους διαφορετικούς χαρακτήρες, όπως ακριβώς και στην αληθινή ζωή, άλλους συμπαθείς και άλλους αντιπαθείς. Κάποιοι από αυτούς κινούνται και συμπεριφέρονται, εμφορούμενοι από τις ιδεολογικές τους πεποιθήσεις και ιδιοτελείς σκοπούς, άλλοι εξαντλούνται ψυχικά και σωματικά από την προσπάθεια αξιοπρεπούς επιβίωσής τους, μερικοί επιδιώκουν την βελτίωση της ζωής τους με κάθε τρόπο εις βάρος άλλων, οι συναισθηματικές και οι ψυχικές τους δε, αντιδράσεις είναι αντίστοιχες της ατομικής ιδιοσυγκρασίας τους.
Στα δύο αυτά βιβλία, για άλλη μία φορά, μετά τη συγκλονιστική τετραλογία του για τον Εμφύλιο Πόλεμο, αναδεικνύεται η η συγγραφική δεινότητα του κ. Παπαθεοδώρου, ιδιαιτέρως δε, στην αντικειμενική και αμερόληπτη αποτύπωση της νεοελληνικής πραγματικότητας, με λογοτεχνικούς όρους ως μυθοπλασία και με συγκεκριμένο ιστορικό υπόβαθρο, ανατρέχοντας και τοποθετώντας αυτήν σε μία εποχή που καθόρισε και αναμφισβήτητα επηρέασε, τη σημερινή πολιτική ζωή, διαμορφώνοντας συνειδήσεις και στερεότυπα.
Το σίγουρο είναι ότι το νοσταλγικό και γλυκόπικρο ταξίδι, σε εποχές, όχι και τόσο μακρινές, φθάνοντας στο τέλος του (και κυριολεκτώντας, στο πολύ συγκινητικό και ανθρώπινο τέλος που επεφύλασσαν οι "Ζωές του Ανέμου"), άξιζε τον συγγραφικό κόπο και ανταποκρίθηκε πλήρως και στις δικές μου αναγνωστικές προσδοκίες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου