ΙΛΔΕΦΟΝΣΟ ΦΑΛΚΟΝΕΣ "Η Παναγιά της Θάλασσας", εκδ. Πατάκη

"....Αυγουστος στη Μεσόγειο. Αύγουστος στη Βαρκελώνη. Ο ήλιος έλαμπε με μια μεγαλοπρέπεια που δύσκολα συναντάς σε άλλο μέρος της γης, γιατί προτού περάσει από τα βιτρό της Σάντα Μαρία για να παιχνιδίσει με το χρώμα και την πέτρα, η θάλασσα ξανάδινε στον ήλιο την αντανάκλαση του φωτός του και οι αχτίδες έλουζαν την πόλη με απαράμιλλη λάμψη. Στο εσωτερικό του ναού, οι ηλιαχτίδες ανάμεσα από τα βιτρό μπερδεύονταν με το τρεμοπαίξιμο των χιλιάδων κεριών που ήταν αναμμένα στην Αγία Τράπεζα και στα πλευρικά παρεκκλήσια της Σάντα Μαρία.....".

Το κατωτέρω απόσπασμα είναι από τις τελευταίες σελίδες του εξαιρετικού ιστορικού μυθιστορήματος του Ιλδεφόνσο Φαλκόνες "Η Παναγιά της Θάλασσας" (εκδ. Πατάκη), και το οποίο αναφέρεται στην ανέγερση της Σάντα Μαρία ντε λα Μαρ, στη Βαρκελώνη, έναν από τους ωραιότερους καθεδρικούς ναούς στον κόσμο (κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον). Η ίδια η εκκλησία και η ιστορία της, κυριαρχούν σε όλη την αφήγηση, τολμώ να πω ότι ηΣάντα Μαρία ντε λα Μαρ, δεν αποτελεί απλώς σκηνικό και χώρο εξέλιξης της πλοκής, αλλά "συμπρωταγωνιστεί" καθοριστικά σε ένα έξοχο έργο. 

Το μυθιστόρημα του Φαλκόνες δεν φείδεται περιγραφών, για την ιστορία της ανέγερσης, στην οποία συμμετείχαν καθοριστικά και ενεργά, όχι μόνο οι "κατέχοντες" ευγενείς, αλλά και ο απλός λαός (ψαράδες και φορτοεκφορτωτές), οι "μη έχοντες" μεταφέροντας με κόπο πέτρες, για το χτίσιμό της, την αρχιτεκτονική της δομή (χωρίς να κουράζει τον αναγνώστη), και τη συμβολική της σημασία, σε κρίσιμες στιγμές και δοκιμασίες για την πόλη. Εκτός βέβαια από τις περιγραφές της εκκλησίας, αλλά και της ίδιας της πόλης, που δίνονται με ρεαλιστικό αλλά και λυρικό τρόπο σε αρκετά σημεία του βιβλίου, η ιστορία του Αρνάου, από την παιδική του ηλικία έως την ωριμότητά του, εξελίσσεται με αριστοτεχνικό τρόπο, ξεκινώντας και καταλήγοντας, στα ίδια αισθήματα που διακατείχαν τον ήρωα από μικρό παιδί, με κυρίαρχο εξ αυτών, την πίστη, αλλά και την αγάπη προς την Παρθένο, την κατανόηση και την έμπρακτη βοήθεια και αλληλεγγύη προς τον συνάνθρωπο, ασχέτως φυλής, χρώματος, εθνικότητας και θρησκευτικών πεποιθήσεων. Οι εναλλαγές των εικόνων και των περιστατικών, οι διαφορετικοί χαρακτήρες, οι αντιθέσεις μεταξύ της αληθινής ευσέβειας, της άδολης αγάπης προς το Θεό, της αυταπάρνησης, της πραγματικής φιλίας από την μια μεριά και της μισαλλοδοξίας, της υποκρισίας, του φθόνου και της επιθυμίας για εκδίκηση, της προδοσίας και της απληστίας, στην Ισπανία του 14ου αιώνα, όπου το καθεστώς της δουλοπαροικίας, τροφοδοτεί τις ανισότητες και ανακινεί τα πάθη, σε συνδυασμό με την τρομοκρατία της "Ιεράς Εξέτασης", την εκμετάλλευση του ανθρώπινου φόβου και την έξαρση των δεισιδαιμονιών και προλήψεων, είναι ορισμένα από τα στοιχεία που καθιστούν την "Παναγιά της Θάλασσας" κορυφαίο ιστορικό, αλλά και κοινωνικό μυθιστόρημα, κατά τη γνώμη μου τουλάχιστον, όχι μόνο για την ισπανική αλλά και την ευρωπαική λογοτεχνία. Και ειλικρινά, πολύ θα ήθελα να δω (κάποτε) την κινηματογραφική του μεταφορά.